Odcinek Północny

Festungsfront OWB - Odcinek Północny


Mapa odcinka - stan 1939		Okolice GW Ludendorff

Uwaga:

Mapa nie obejmuje obiektów 891 do 897 wybudowanych w linii wałów Warty.

Długą, ok. 80 kilometrową linię fortyfikacji MRU dzieli się na trzy odcinki, Północny, Centralny i Południowy. Każdy z nich jest różny pod względem charakterystyki geograficznej, znaczenia wojskowego i nasycenia obiektami fortyfikacyjnymi. Ich granice są też właściwie płynne zależnie od przyjętych kryteriów przesuwa się je w tę lub tamtą stronę o kilka schronów.

Uwaga: W pierwotnym planie FFOWB schrony bojowe miały być skupione w grupach warownych których rdzeniem miały być potężne A werki. Nigdy jednak nie doszło do ukończenia pozycji i budowy wszystkich schronów tak by GW zaistniały w pierwotnej swej formie. Dzisiejsze nazwy grup warownych pochodzą z 1944 roku gdy to gorączkowo przygotowywano obronę.

Opis odcinka

Północną granicą tego odcinka jest naturalna przeszkoda wodna jaką jest Warta. Tam to pod Gorzowem następował styk z południową flanką Wału Pomorskiego. Docelowo w planach niemieckich było przedłużenie pozycji OWB na zachód z grubsza rzecz biorąc wzdłuż doliny Warty aż do Twierdzy Kostrzyn. Nigdy jednak do realizacji tych zamierzeń nie doszło i wizja Czworoboku Odrzańskiego (na południu umocnienia obejmować miały też brzeg Odry aż do dzisiejszej granicy) nie urzeczywistniła się do końca. Rzeźba terenu Odcinka Północnego jest bardzo urozmaicona. Północne obniżenie pradoliny Warty kończy się przy schronie Pz.W.873. Tu zaczynają się mniejsze i większe wzniesienia z wojskowego punktu widzenia bardzo istotne dla obrony. Bardzo malowniczy krajobraz zalesionych wzgórz poprzecinanych rzekami i jeziorami ciągnie się aż po wyżynne okolice Kęszycy i rejon Odcinka Centralnego.

Dzisiaj piękne turystycznie tereny jezior Pojezierza Lubuskiego, doliny meandrującej Obry i wzgórz morenowych w latach trzydziestych były świadkami wielkiego wysiłku budowniczych i projektantów OWB. Budowano tu bowiem nie tylko schrony bojowe. Równie ważne były wszelkie budowle hydrotechniczne, aby dodatkowo wyzyskać położenie geograficzne rozbudowano znacznie system kanałów fortyfikacyjnych o różnej szerokości i głębokości (najczęściej 20m szerokości i 3-4m głębokości) bądź to poszerzając strumienie bądź kopiąc zupełnie nowe. Tak wybudowane przeszkody utrudniały jednak manewr własnym wojskom w niektórych więc miejscach zbudowano mosty forteczne ( obrotowe i przesuwane), które przetrwały do dzisiaj w doskonałym stanie i wydaje się że można by je uruchomić niewielkim wysiłkiem. Mosty takie znajdują się w Starym Dworku, Bledzewie i pod Kurskiem. Podejścia pod mosty zabezpieczano z kolei przy pomocy zapór p.panc. w postaci półautomatycznie zamykanych szlabanów, szyn stalowych wkładanych w żelbetowe gniazda czy barier z żelbetowych słupków i szyn kolejowych. Jednak najważniejszymi budowlami były oczywiście panzerwerki, schrony bojowe z kopułami pancernymi. Na początku budowano tu schrony linii zapór , Niesłysz - Obra w ważniejszych miejscach pozycji wznoszono lekkie i już wtedy przestarzałe "Hindenburgi", później nowoczesne B-werki jak choćby schron 875 ze skrzyżowania szos Gorzów - Skwierzyna - Kostrzyn aby na końcu przejść do rozbudowy umocnień o duże rozproszone bardzo dobrze uzbrojone schrony o odporności B. Tak powstały, eksperymentalna Grupa Warowna Ludendorff, schrony rozproszone grup warownych Roon i Moltke niewątpliwie przystosowane do rozbudowy o kolejne, być może jeszcze potężniejsze obiekty, oraz jeden z największych i najsilniej uzbrojonych pojedynczych obiektów Pz.W.. Z powodu zatrzymania prac w 1938 roku dużej części projektowanych obiektów nigdy nie zaczęto nawet budować. Miały tu jednak przecież powstać oprócz standardowych B werków także większe A1 a być może nawet A werki z komunikacją podziemną a także dwie baterie pancerne z rozbudowanym zapleczem. Niestety o szczegółowych planach rozbudowy tego odcinka wiadomo niewiele.

Ogółem aż do 1939 roku znalazło się na Odcinku Północnym tylko 28 schronów różnej odporności. Znaczna część z nich była wybudowana tylko jako konieczne zabezpieczenie długich zupełnie pustych odcinków niedokończonej linii FFOWB stąd też m.in. brak ciągłości i przerwy w numeracji schronów. Pozostawiono też znaczne niczym nie umocnione luki w systemie fortyfikacji np. linia rzeki Obry od Bledzewa do St.Dworku.

W latach wojny Niemcy wzmocnili pozycję poprzez budowę dużej liczby małych schronów dla km tzw. Ringstand 58c, na które do dzisiaj można natknąć się w pobliżu schronów.

Najciekawsze obiekty

GW Ludendorff


Plan GW Ludendorf	Pz.W.865 - wysadzony blok wejściowy	Zapora drogowa przy moście na Obrze	Pz.W.867 - kopuła 2P7 i widok na most (widok kopuły)
			Konstrukcje
Na odcinku północnym zdołano zbudować niewiele schronów i tylko trzy zgrupowania schronów nazwano w 1944r grupami warownymi (GW). Pierwszą najwcześniej wybudowaną i najdalej na północ wysuniętą jest Werkgruppe Ludendorff. Od początku swojego istnienia była grupą eksperymentalną. Budowano tam obiekty często nietypowe i nigdzie więcej nie powielone. Gdy podchodzimy drogą od strony Starego Dworku nie dziwi wcale fakt że tak umocniono to miejsce. Górujące nad całą okolicą wzgórze doskonale do tego się nadawało. Z kopuł pancernych umieszczonych na szczycie Lisiej Góry roztaczał się wspaniały widok na dolinę Obry i jej rozlewiska. Schrony wybudowane na stokach góry miały za blokować przeprawę przez Obrę oraz pokryć ogniem ckm-ów całą dolinę aż do szosy na Skwierzynę i Stary Dworek. Całość oczywiście uzupełniały zasieki z drutu kolczastego (obecnie już nie zachowane) i przeciwczołgowe zapory z szyn stalowych i pali drewnianych. Gniazda dla szyn drogowej zapory p. panc. są dobrze widoczne tuż przy moście. Całość uzupełniał system transzei dla wojsk polowych, które do dzisiaj są zachowane na zapleczu GW. Do 1945 roku wybudowano tu siedem budowli, od dużego Pz.W. 865 (jeszcze z linii Niesłysz-Obra) i połączonych z nim mniejszych Pz.W. 866 i 867 do małego improwizowanego schronu-kazamaty z 1944r dla czeskiej fortecznej armaty p.panc. Wszystkie one (prócz ostatniego) były połączone poterną. Wg niektórych w podziemiach umieszczono zespół koszarowo techniczny, podobny do tego z GW Schill jest to jednak chyba mało prawdopodobne. Dzisiaj dostęp do części podziemnych potern jest niemożliwy z powodu zawałów spowodowanych wysadzeniem kompleksu oraz późniejszego i trwającego do dzisiaj działania natury.

Pz.W.866- wysadzona kazamata pancerna	Pz.W.866- podstawa działa	Pz.W.865 - zawał w poternie z Pz.W866	Pz.W.865 - maszynownia
			Konstrukcje
Wielkie wrażenie robi wysadzony schron główny Ludendorffa - Pz.W. 865. Umieszczony na szczycie góry został poważnie zniszczony (szczególnie część bojowa z kopułą 6-strzelnicową), zawaleniu uległa m.in. klatka schodowa do podziemnych koszar i systemu korytarzy. Dzisiaj dostęp do podziemi z tego miejsca jest niemożliwy. Nieźle zachowała się dolna, techniczna kondygnacja z maszynownią i pomieszczeniami odpoczynku załogi, w przedsionku widoczny jest do dzisiaj napis z rokiem budowy 1935/36. Schron ten wraz z dziełami odosobnionymi połączonymi z nim poternami był największym i najbardziej skomplikowanym z obiektów wybudowanych w okresie rozbudowy Linii Niesłysz Obra. Najlepiej zachowany jest Pz.W. 867 z zachowaną kopułą 3-strzelnicową (jedyną a odcinku pn.) oraz niestety coraz bardziej zasypywanymi przez piasek dwoma dolnymi kondygnacjami. A jeszcze kilka lat temu można było wejść do poterny pod tym obiektem! Pozostałe schrony GW to tylko ruiny. Z dużego Pz.W.864 zostały tylko ściany i część bloku wejściowego z kazamatą flankującą (zachowała się płyta 7P7). Nieopodal, na stoku wzgórza opadającym ku Obrze wbitą w ziemię, oglądać można jego kopułę 424P1 osłaniającą niegdyś granatnik M19 z do dziś doskonale widoczną datą produkcji - 1936. Najciekawszy i jedyny na OWB Pz.W.866 wyposażony pierwotnie w armatę p.panc. 3,7cm w kazamacie pancernej oraz kopułę 3 strzelnicową został całkowicie wysadzony i pozbawiony pancerzy. Pozostała na szczęście podstawa działa i częściowo uszkodzona aczkolwiek dostępna poterna. Cztero kondygnacyjny mały Pz.W. 863 wyposażony pierwotnie w kopułę 3 strzelnicową został wysadzony tak skutecznie że pozostała tylko najniższa kondygnacja i ściany boczne. Z małego bloku obserwacyjnego Pz.W.868 wyposażonego pierwotnie tylko w kopułę obserwacyjną pozostało jedno pomieszczenie część ścian i szyb bez schodów. W okolicach można znaleźć też kilka tobruków Ringstandów RS58c o różnym stopniu zniszczenia oraz pozostałości obozu budowniczych.

Pz.W.864- ruiny	Pz.W.864 - wyrwana kopuła 424P1 M19	Pz.W.868 - ruiny	Rs.58c - schron na brzegu rzeki Obry
			Konstrukcje

GW Roon

Grupa Warowna "Roon" broniąca przesmyku między jeziorami Lipawki i Cisie na południe od Bledzewa składała się z Pz.W. Nr 817 z dwoma odosobnionymi dziełami nazywanymi też wieżami pancernymi. Każda trzy kondygnacyjna wyposażona była w kopułę 3 strzelnicową i połączona z dziełem głównym krótką poterną. Dwu kondygnacyjny schron główny pomimo tego że nie miał imponujących rozmiarów (co niekoniecznie było wadą) miał bardzo silne uzbrojenie składające się z broni maszynowej umieszczonej w dwóch kopułach 6 strzelnicowych jednej 3 strzelnicowej i kazamacie flankującej oraz moździerza maszynowego M19 (kopuła 34p8). Obserwację prowadzono przez kopułę obserwacyjną 52P8. Brak tu jest stosowanego w późniejszych projektach miotacza płomieni. Obecnie schrony są całkowicie zniszczone, nie bardzo nawet wiadomo gdzie podziała się wielka przecież ilość betonu i zbrojenia ze stropu i ścian.

Plan GW Roon	Zniszczony schron główny	Wysadzony pancerz 34P8
			Konstrukcje
Z pancerzy częściowo zachowała się tylko strzelnica obrony wejścia, której płyta pancerna 7P7 została wycięta palnikami, jedna(?) z wewnętrznych strzelnic obrony wejścia oraz niewielki fragment potężnego pancerza szybu kopuły 34P8 granatnika M19 (nie mylić z samą kopułą). Stojąc nad krawędzią wielkiej dziury w ziemi możemy naocznie przekonać się jak dużymi obiektami były schrony FFOWB. Pomimo wielkich zniszczeń samego schronu, w tym trudno dostępnym i rzadko odwiedzanym miejscu, dobrze zachowała się struktura całej linii umocnień na przesmyku miedzy jeziorami. Szczególnie od strony wschodniej widoczne są okopy ze stanowiskami strzeleckimi i głęboki rów przeciwpancerny osłaniający pozycję. Zastanawiające jest pozostawienie otworu technicznego na dolnej kondygnacji schronu głównego, który mógł posłużyć do połączenia z innym nie wybudowanymi obiektem (np. A/A1 werke).
GW Moltke

W niewiele lepszym stanie jest Pz.W. 814 GW "Moltke" nieopodal Chyciny. Jego konstrukcja uzbrojenie i układ był podobny jest do GW Roon ale poterny łączące odosobnione dzieła w tym przypadku były znacznie dłuższe bo ok. 30 metrowe. Położony jest na przesmyku między jeziorami Cisie i Chycina.

Plan GW Moltke	Pz.W.814 - ruiny schronu głównego	Lewoskrzydłowe dzieło odosobnione	Prawe skrzydło, resztki wysadzonego schronu
			Konstrukcje
Silnie wysadzony został obiekt główny i obydwie odosobnione wieże pancerne. Potężny schron został otwarty jak puszka konserw i rozerwany wewnętrznymi wybuchami. Cały masywny strop leży obok odrzucony wybuchem. Do dzisiaj zachowało się kilka pomieszczeń dolnej kondygnacji m.in. umywalnia i część maszynowni ze zbiornikami wody i paliwa. Schodząc w dół na dolną kondygnację, która także pozbawiona jest stropu, możemy zajrzeć w częściowo zasypane klatki schodowe. Schrony położone z obu stron głównego obiektu kilka metrów niżej na stoku w pobliżu tafli wody osłaniały jego skrzydła i prowadziły ogień wzdłuż wschodnich brzegów jezior.. Całość pomimo tak dużych zniszczeń jeszcze dzisiaj zdumiewa potęgą i robi duże wrażenie. Biorąc pod uwagę nagromadzenie środków ogniowych ( 8 km w kopułach i za płytami panc. i 1 granatnik M19) na tak małej przestrzeni ( przesmyk ma ok. 50m szerokości ) było to jedno z najlepiej bronionych miejsc na MRU. Także tu pozostawiono otwór techniczny mogący służyć do połączenia z innym (nie wybudowanym ostatecznie) schronem czy zespołem schronów. Otwór ten znajduje się w szybie zasypanej klatki schodowej.
Inne obiekty

Obiekty w pobliżu GW Ludendorff i wale Warty
Jednym z najważniejszych obiektów na północy był schron broniący ważnego skrzyżowania na szosie Skwierzyna Gorzów, wybudowany w końcowym etapie tworzenia Linii Niesłysz Obra Pz.W.875 jest jedną z ciekawszych budowli MRU o nietypowej dwukondygnacyjnej konstrukcji z garażem dla działa p.panc na dolnej kondygnacji a blokiem wejściowym na górnej. Na północ od tego schronu linia FFOWB nie została zbudowana już wg pierwotnych planów. Po wstrzymaniu dalszej budowy pozycji zbudowano tam jeszcze dwa lekkie schrony z kopułami 6 strzelnicowymi (Pz.W.876 i 877) oraz 6 stanowisk dla ckm-ów w linii wałów Warty. Stanowiska te do dzisiaj zachowały się w bardzo nieznacznym stopniu i trudno jest nawet stwierdzić czy były wyposażone w kopuły czy tylko płyty pancerne dla ochrony środków ogniowych.
Na odcinku północnym zbudowano ogółem 7szt. lekkich (B1) schronów z kopułami 6 strzelnicowymi, które po decyzji o wstrzymaniu prac miły wypełnić puste odcinki pozycji. wszystkie w pobliżu GW Ludendorff. Najłatwiejszy do znalezienia i obejrzenia jest Pz.W. 874, który niejako zwiedzamy przy okazji wyprawy do GW Ludendorff. Niestety jak większość obiektów na odcinku północnym i ten jest poważnie zniszczony (nie zachowała się nawet część wejściowa). Jako że były to stosunkowo lekkie schrony łatwiej było je zniszczyć niż klasyczne B-werki. Wysadzanie więc kopuł 6-strzelnicowych w tych obiektach powodowało z reguły też zerwanie całego stropu. Schrony te składały się z izby bojowej, pomieszczenia pogotowia, strzelnicy flankującej i przedsionka więc zniszczeniu ulegały także i one. Dzisiaj zachowały się w różnym stopniu tylko części wejściowe oraz ściany i resztki zerwanych stropów, widoczne są fundamenty kopuł pancernych i ich mocowania jak i częściowo zachowane wewnętrzne strzelnice obrony wejścia. Obok widoczne są resztki dwóch RS58c.

Pz.W.874 - wejście	Pz.W.873 - tu była kopuła	RS58c
			Konstrukcje
Zwiedzając Grupę Warowną Ludendorff warto obejrzeć pobliski Pz.W.873. Stanowił on konieczne uzupełnienie fortyfikacji Ludendorffa, którą to grupę warowną nieprzyjaciel bez większego trudu mógł by obejść i zaatakować od tyłu. W 1944 roku Pz.W. 873 wzmocniono trzema Tobrukami (Rs58c) czyli stanowiskami przeznaczonymi do ognia okrężnego tworząc silny punkt oporu. Uzupełniały go transzeje i stanowiska polowe piechoty, które są do dziś doskonale widoczne i zawsze np. w pobliżu ważniejszych skrzyżowań dróg dosyć mocno rozbudowane w głąb czasami też wzmocnione Tobrukami. Schron leży na pagórku w zagajniku nieopodal leśnej drogi prowadzącej z Ludendorffa na zachód. Obiekt został wysadzony w powietrze jak wszystkie na tym odcinku, zachowała się tylko część wejściowa schronu z pomieszczeniem strzelnicy flankującej. Sama strzelnica pozbawiona została płyty pancernej, z pancerzy zachowała się tylko wewnętrzna strzelnica obrony wejścia oraz przygniecione gruzem i powykręcane wybuchem resztki lekkich drzwi pancernych.

Pz.W.861 - wejście	Pz.W.859 - wejście	Pz.W.859 - ruiny	Pz.W.850 - ruiny
			Konstrukcje
Następne schrony typu Regelbau B1 leżą bardziej na zachód i rozlokowane zostały wzdłuż lewego brzegu Obry. Pz.W.861 zbudowano na szczycie wysokiego wzniesienia a właściwie na końcu pasma wzgórz biegnącego z pn. na pd. aż do Obry. W miejscu gdzie polna droga przecina wzgórza stworzono następny punkt oporu z jednej strony mający doskonały wgląd w przedpole pozycji na drugim wschodnim brzegu Obry z drugiej ryglujący ogniem z pozycji polowej samą drogę i utrudniając nieprzyjacielowi manewrowanie na zapleczu. Ciekawe ukształtowanie terenu, wysokie wzgórza ze stromymi zboczami i dzika przyroda sprawia że jest to uroczy i warty odwiedzenia zakątek. Sam schron jest niestety mocno zniszczony, zachowała się jednak część wejściowa wraz ze strzelnicą flankującą oraz płyta pancerna z zasuwą wewnętrznej strzelnicy obrony wejścia. Poza samym schronem wyposażonym w kopułę 6-strzelnicową zbudowano tam w 1944r dwa (trzy?) schrony Ringstand RS58c. Jeden z nich jest zachowany w doskonałym stanie wraz z wewnętrznymi półkami i metalowym pierścieniem stanowiącym podstawę dla MG34.
Następny schron w linii rzeki Obry to Pz.W.859. Zbudowany został na wzniesieniu nad skrzyżowaniem dróg leśnych i brzegiem rzeki Obry. Załoga mogła prowadzić z niego ogień na przedpole na drugim brzegu rzeki jak i bronić drogi biegnącej z okolic Grupy Warownej Ludendorff w kierunku zachodnim. Tak jak i pozostałe zbudowane tu bunkry i ten jest poważnie zniszczony. Najlepiej zachowała się część wejściowa. Idąc dalej na pd. w stronę skrzyżowania dróg Bledzew - Stary Dworek, drogą leśną dochodzimy do ostatniego obiektu B1 tego odcinka Pz.W.850. Jak wszystkie obiekty tego typu w tym rejonie zbudowany został na szczycie pagórka w pobliżu skrzyżowania dróg. Wydaje się że nasypy na zapleczu tego schronu usypano sztucznie i stanowiły one zaporę przeciwczołgową oraz ułatwiały zablokowanie drogi prowadzącej na zaplecze pozycji. Sam schron niestety, podobnie jak Pz.W.874 jest całkowicie wysadzony. Nie zachowała się nawet część wejściowa a wszystkie ściany i kawałki stropu stanowią przemieszaną kupę gruzów, nie zachowały się też żadne pancerze.


MG.u.Pak 845 - tyle zostało...	Widok ze schronu na most na Obrze.	... i resztki stropu
			Konstrukcje
Jednym z ciekawszych miejsc północnego odcinka OWB jest mała wioska Stary Dworek. Położona nad brzegiem rzeki Obry niczym szczególnym się niby nie wyróżnia. Jednak właśnie to miejsce było ważnym punktem oporu linii Niesłysz Obra gdzie na początku lat 30 -tych Niemcy zbudowali jedno ze standardowych dwukondygnacyjnych stanowisk MG. u.Pak 845 osłaniający swoim ogniem most na Obrze. Schron zbudowany na wyspie z trzech stron otoczonej przez rzekę a od zachodu przez sztuczny kanał obecnie jest całkowicie zniszczony. Zasypaniu uległa dolna kondygnacja a z górnej została tylko jedna, boczna ściana.
Sama wyspa doskonale nadawała się do obrony ponieważ na samym jej środku znajduje się sporej wysokości wzgórze a dookoła niego rozciągają się zabagnione łąki i rozlewiska. Dziś najciekawszym obiektem fortyfikacyjnym w tym rejonie jest niewątpliwie most obrotowy D812 na kanale fortecznym. Zachowany w doskonałym stanie sprawia wrażenie całkowicie sprawnego choć pomieszczenie maszynowni jest zalane a widoczne potężne koła zębate mechanizmu obrotu zardzewiałe. Zachowały się także dwudzielne drzwi pancerne zamykające wejście do pomieszczeń maszynowni oraz większość mechanizmów.
Obiekty na południowym skrzydle
Częściowo zachowny Pz.W.811 znajduje się na południe od Chyciny a największy schron tego odcinka Pz.W.805 zbudowany między jeziorami Długie i Kursko znajduje się na ogrodzonym terenie prywatnym i dostęp do niego jest utrudniony. Obiekt ten to jednokondygnacyjny schron bojowy podobny do klasycznych tego typu obiektów jak np. Pz.W.702 746 czy 748 uzupełniony jednak o dwie dodatkowe kazamaty dla ckm. Blokował on wąski przesmyk między jeziorami połączonymi kanałem fortecznym nr 801. Uzbrojenie schronu było bardzo silne i składało się z 8 ckm-ów i moździerza M19 schron nie był wyposażony w miotacz płomieni. Poza opisanymi powyżej obiektami na odcinku północnym znajdowały się jeszcze dwa schrony w Bledzewie. Jednak obydwa Hindenburgi z okresu budowy Linii Niesłysz Obra nie zachowały się do dnia dzisiejszego.

Odcinek Północny - schrony zbudowane do 1939 roku

Typ

Uzbrojenie główne

Lokaliz.

Linia

Pz.W.

897

1xMG08(?)

Wał Warty

OWB

896

1xMG08(?)

Wał Warty

OWB

895

2xMG08(?)

Wał Warty

OWB

894

2xMG08(?)

Wał Warty

OWB

893

2xMG08(?)

Wał Warty

OWB

892

2xMG08(?)

Wał Warty

OWB

Pz.W.

877

2xMG34

Lisie Góry

OWB

Pz.W.

876

2xMG34

Lisie Góry

OWB

Pz.W.

875

1xMG08, 2xMG34, 1xPak 35/36, 1xMG08(KF)

Lisie Góry

N-O(523)

Pz.W.

874

2xMG34

Lisie Góry

OWB

Pz.W.

873

2xMG34

Lisie Góry

OWB

Pz.W.

868

brak (obserwacyjny)

GW Lud.

OWB

Pz.W.

867

1xMG08

GW Lud.

N-O(522)

Pz.W

866

1xMG08, 1xPak K 3,7cm + 1xMG34

GW Lud.

N-O(522)

Pz.W

865

2xMG34, 2xMG08(KF)

GW Lud.

N-O(522)

Pz.W

864

2xMG34, 1xMG08(KF)

GW Lud.

OWB

Pz.W

863

1xMG08

GW Lud.

OWB

PAK

1xPak(t) 4,7cm (1944)

GW Lud.

1944

Pz.W

861

2xMG34

Obra

OWB

Pz.W

859

2xMG34

Obra

OWB

Pz.W

850

2xMG34

Obra

OWB

MGuP

845

1xMG08(K), 1xPak 35/36

St.Dworek

N-O(521)

824

1xMG08(K), 1xMG08(K)

Bledzew

N-O(520)

824a

1xPak 35/36

Bledzew

N-O(520)

Pz.W.

817

1xMG08, 1xMG08, 1xMG08, 2xMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW

GW Roon

OWB

Pz.W.

814

1xMG08, 1xMG08, 1xMG08, 2xMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW

GW Moltk.

OWB

Pz.W.

811

1xMG08, 2xMg34, 1xMg08(KF), 1xPak 35/36

Chycina

N-O(519)

Pz.W.

805

1xMG08, 2xMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), 1xMG08(KF), 1xMG08(KF), M19

OWB

Razem - 28 schronów

W projekcie - ok. 100 (?) schronów

MG - schron dla km, Pz.W. - schron odporność B, Pz.T. -schron artylerii wieżowej, Pz.B. - bateria pancerna, PAK - kazamata dla armaty p.panc, P - schron dla armaty p.panc, MGuP - schron dla km i armaty p.panc., KF - kazamata flankująca i obrony wejścia, K - kazamata, PakT - armata w wieży obrotowej, PakK - armata w kazamacie, Pak 35/36 - armata polowa, MG08 - ckm, MG34 - ckm, M19 - granatnik, FW - miotacz ognia

N-O - Niesłysz Obra, (XXX) - nr schronu wg numeracji Niesłysz Obra, OWB - Festungsfront,

Następna strona?	Więcej:

[ Back ] [ Next ]

ver. 05.13.06