Konstrukcje

 

Konstrukcje


Wielkość pliku 130KB

Infrastruktura budowlana Odcinek Centralny System podziemny - stan aktualny***
  
  Na całej linii umocnień MRU zostało zbudowanych wiele obiektów, od względnie prostych schronów o odporności C ( MG-Stand )poprzez średnie schrony Linii Niesłysz-Obra ( B1/B) do średnich B werków. W planach były jeszcze większe schrony o odporności A, przede wszystkim baterie pancerne uzbrojone w haubice i armaty A werki z różnorodnym uzbrojeniem od karabinów maszynowych po lekkie haubice i armaty w kazamatach pancernych i wieżach. Rozległe i nigdy niedokończone systemy podziemnych koszar, magazynów, stacji kolejek i tuneli szlakowych do dziś są uważane za największy tego typu kompleks w Europie. Skomplikowany system hydrotechniczny miał utrzymać na wypadek wojny rozlewiska i utrudnić przeciwnikowi natarcie a składał się z dużej liczby jazów, zapór,  tam oraz sztucznych kanałów. Na przeszkodach wodnych w miejscach przecięcia ich z głównymi drogami zostały wybudowane specjalne mosty forteczne przystosowane do szybkiej likwidacji oraz co ważne przywracania przeprawy przez obrócenie bądź przesunięcie przęsła. Większość z tych  obiektów została zrealizowana w czasie 3 lat trwania budowy Frontu Ufortyfikowanego.

 

Schrony Więcej?

Img_0089 717 141104.jpg (57680 bytes)
MG u.Pak 743  Pz.W.875  Pz.W.778  Pz.W.717 
(Hindenburg Stand) (B werk linii Niesłysz Obra) (B werk linii Niesłysz Obra) (B werk standardowy)
     [więcej zdjęć]
   Wczesne schrony budowane w linii zapór Niesłysz - Obra miały niewielką odporność a ich wyposażenie przedstawiało wiele do życzenia. Początkowo budowano dwukondygnacyjne (lub jednokondygnacyjne) MG und Pak Unterstand inaczej zwane Hindenburg Stand o odporności C, ściany miały tam tylko 0,6m dolna kondygnacja zbudowana była z cegły fortecznej (w latach 30 tych był to już anachronizm) a płyty pancerne miały tylko 6cm grubości. W Mostkach zbudowano trochę silniejsze schrony MG Stand w odporności B1 podobne do masowo budowanych w tym czasie tego typu obiektów na innych niemieckich liniach fortyfikacyjnych. Dopiero w okresie  wzmacniania linii zapór Niesłysz - Obra wznoszono obiekty silniejsze, bardziej nowoczesne i lepiej wyposażone. Choć część z nich ma jeszcze  mieszaną odporność B1/B są już wyposażone w kopuły 3 i 6 strzelnicowe. Stanowią jakby przymiarkę do klasycznych dzieł jakie wznosić zaczęto w 1936 roku na FFOWB. Schrony budowane na linii OWB były jednymi z największych schronów bojowych (określenie Pz.W. czyli Panzerwerke - budowla pancerna wprowadzono w 1939 dla obiektów z co najmniej jedną kopułą 6, 3 strzelnicową lub obserwacyjną) fortyfikacji niemieckiej lat międzywojennych. Większość schronów wybudowanych na pozycji FFOWB to tzw. B werki czyli obiekty o grubości ścian min. 1,5m wyposażone w silne uzbrojenie przeciwpiechotne (ckm-y, granatniki, miotacze płomieni) umieszczane za osłonami w postaci kopuł pancernych,  pierścieni pancernych (miotacz ognia) czy płyt pancernych (ckm dla ognia flankującego i obrony wejścia). Nie stosowano tu właściwie powszechnej w niemieckich budowlach tego okresu kazamaty do ognia czołowego, osłoniętej płytą pancerną. Wszystkie schrony zagłębiono w ziemi a uzbrojenie główne umieszczono w kopułach 3 i 6 strzelnicowych (poza nielicznymi wyjątkami minimum to 2 kopuły na schron w tym co najmniej jedna kopuła 6 strzelnicowa)  zapewniających poza ogniem na przedpole także bezpośrednią obronę okrężną obiektu. Schrony wyposażano także w kopuły lub dzwony obserwacyjne dla obserwatorów piechoty. Większość schronów pomimo połączenia ich z systemem podziemnym posiadać miała co najmniej jedno wyjście na zewnątrz przede wszystkim przeznaczone dla grup przeciwszturmowych (Eingreifgruppe). Poza B werkami planowano wznieść też obiekty o większej odporności na ostrzał. Miały by one za zadanie otwierać ogień dopiero po włamaniu się przeciwnika w głąb pozycji (tzw. milczące werki o odporności A1), obronę baterii pancernych (np. A Pz.W. Nord ) czy też flankowanie ogniem artylerii kazamatowej i wieżowej linii zapór i wspieranie mniejszych dzieł pierwszej linii (np. A Pz.W 8). Osobnym rozdziałem są baterie pancerne, które poza największą odpornością (A) na ostrzał charakteryzować się miały silnym rozproszeniem, potężne nie chowane jednodziałowe wieże posadowione miały być każde na osobnym schronie. Nie zrealizowano jednak nigdy żadnego z ciężkich dzieł. Tylko zaczątki niektórych w postaci ław fundamentowych lub pierwszych kondygnacji mogą świadczyć o złożoności konstrukcji i wielkości tych obiektów. Nie doszło też nigdy do rozbudowy schronów o będące w planach kazamaty pancerne i wieże obrotowe z armatami p.panc.
Więcej na temat konstrukcji schronów FFOWB - typy odporności, plany, opisy Więcej?
    
Uzbrojenie

1szt w GW Ludendorff
50 mm granatnik maszynowy M19* Podajnik amunicji granatnika M19* Czeska armata p.panc.Pak K36(t) 4,7cm** MG34 na podstawie fortecznej*
         
Karabiny maszynowe
 Podstawowym rodzajem broni przeciwpiechotnej był ciężki karabin maszynowy  MG34 o zasięgu do 2000m oraz starszy MG08. Pierwszy z nich, znacznie nowocześniejszy, chłodzony powietrzem  montowano przede wszystkim w nowoczesnych kopułach pancernych 20P7 oraz za płytami pancernymi (także kazamatami pancernymi) posiadającymi jarzma kuliste. Takie rozwiązanie zabezpieczało doskonale obsługę przed ogniem przeciwnika. Czego nie można było powiedzieć o otwartych strzelnicach starego wzoru gdzie ckm MG08  pamiętającym czasy I Wojny Światowej montowany był za płytami pancernymi 10P7, 7P7, 6P7 służąc przede wszystkim do obrony wejścia jak też flankowania obiektów a umieszczony w kopułach 3 strzelnicowych 2P7 przeznaczony był do prowadzenia ognia czołowego. Kopuły 20P7 posiadały 2 ckm MG34 mogące strzelać z dowolnej z sześciu strzelnic. Mutacja 3 strzelnicowa tej kopuły czyli np. 60P8 miała w wyposażeniu dwa ckm MG34, jeden jako podstawowy drugi mogący prowadzić ogień z ograniczeniami więc raczej był traktowany jako zastępczy. Starsza kopuła 3 strzelnicowa 2P7 posiadała tylko jeden ckm MG08 mogący strzelać z dowolnej strzelnicy. 
Granatniki
  Bardzo nowoczesnym rozwiązaniem jak na tamte czasy i jedynym wprowadzonym do uzbrojenia na świecie był granatnik (moździerz) maszynowy M19 o napędzie elektrycznym lub w przypadkach awaryjnych ręcznym. Umieszczany w B werkach w kopułach 34P8 i 424P01 nie wystających (pogrążonych) nad strop praktycznie mógł być zniszczony tylko przez ogień artylerii stromotorowej. Jego niewielki kaliber, 50 mm rekompensowany był przez bardzo dużą szybkostrzelność dochodzącą do max 120 strz./min. zasięg ognia ok 750m. Granatniki służyły przede wszystkim do wsparcia broni zasadniczej czyli ckm-ów oraz mogły służyć do obrony przeciwszturmowej obiektów.
Miotacze ognia
  Do bezpośredniej obrony przeciwszturmowej schronów służył okrężny forteczny miotacz ognia FW (Flamenwerfer - FN). Jego wylot normalnie schowany w 2,5 tonowym cylindrycznym pancerzu - 457P01, prowadnicy wysuwał się do strzału ponad strop. Zasięg ognia dochodził do 50m a więc pokrywał całą fosę otaczającą schrony.
Artyleria
   Na linii Frontu Ufortyfikowanego planowano zainstalować różnorodne uzbrojenie artyleryjskie począwszy od lekkich 37(a później 50)mm armat p.panc. a kończąc na ciężkich haubicach 149mm. Wszystkie artyleryjskie środki ogniowe planowano umieszczać w kazamatach pancernych, wieżach obrotowych lub kopułach pogrążonych. Niestety oprócz jednej kazamaty pancernej dla armaty 3,7cm w Grupie Warownej Ludendorff  i jednej improwizowanej kazamaty dla czeskiej armaty p.panc. 47mm na lawecie fortecznej 4,7cm Pak 36(t), nigdzie do rozbudowy o obiekty artyleryjskie nie doszło choć niektóre schrony zostały do tego przystosowane przez pozostawienie otworów technicznych na dolnych kondygnacjach służących do połączenia z wydzielonymi, odosobnionymi dziełami dla artylerii. 
 - p.panc.
 Armata 3,7cm Pak L/65 lub armata 5cm Pak L/70 miały stanowić uzbrojenie przeciwpancerne schronów. Montowane miały być w pancernych kazamatach 29P8, 56P8, 401P9, pojedynczych lub podwójnych (np. Pz.W.717, 719, 727...) lub wieżach obrotowych 91P9, 71P9 (Pz.W.745, 712, 702). Na FFOWB jedyną armatę 3,7cm Pak L/65 w kazamacie pancernej 29P8 zamontowano w GW Ludendorff  a w 1944 roku w tej samej GW w improwizowanym obiekcie  zamontowano czeską armatę 47mm Pak K36(t). Armaty p.panc. służyć miały do zwalczania artyleri płaskotorowej, pojazdów opancerzonych wroga oraz prowadzić ogień przeciwszturmowy.  
 - kazamatowa
     Armaty 10 cm w wersji dla kazamaty pancernej miały służyć do flankowania międzypól. W kazamaty 46P8, 30P8, 31P8 z tymi armatami miały być wyposażone niektóre obiekty A1 i A.

 - wieżowa

   Miotacz min czyli lekka haubica 10,5cm LHT umieszczona w kopule pogrążonej 73P9, 81P9 nie wystającej ponad strop (podobnej jak dla granatnika M19) stanowić miała uzbrojenie A i A1-werków. Armaty 10 cm (mittlere Kanone Turm) w wersji dla obrotowej ale nie chowanej wieży 43P8, 92P9, 94P9 pancernej miały służyć do obrony bezpośredniej obiektów oraz wspierania innych schronów.  W haubice i armaty miały być uzbrojone baterie pancerne będące ośrodkami oporu i dużymi grupami warownymi, które oprócz schronów bojowych z uzbrojeniem przeciwpiechotnym miały posiadać od trzech do czterech schronów z działami przeznaczonymi do prowadzenia ognia zaporowego na przedpole pozycji i wspierania grup warownych. Armaty 10 cm (lange Kanone Turm)  w obrotowej nie chowanej wieży  pancernej 32P8 stanowić miały uzbrojenie armatnich baterii pancernych np. projektowana Bateria Pancerna nr 5. Taką samą rolę miały spełniać baterie haubiczne uzbrojone w haubice 15 cm SHT w obrotowych nie chowanych wieżach pancernych 33P8 np. projektowana Pz.B. 4, którą już jako Pz.B.5,  można oglądać koło Boryszyna. W obrotowych niechowanych wieżach  91P9, 71P9 miano także montować uzbrojenie p.panc. w postaci armat 3,7cm a później po zmianie projektów 5cm np Pz.W.712, 741.

 

Pancerze Więcej?

713_kop_03.jpg (71542 bytes) 745_7p7.jpg (31824 bytes)
Kopuła 20P7 Kopuła 60P8 Płyta 7P7 Kopuła 424P1(34P8)
        [więcej zdjęć]

  Niemieckie pancerze zostały zaprojektowane w latach trzydziestych dla powstających masowo wtedy fortyfikacji na wszystkich granicach państwa. Nie wszystkie pancerze zastosowane na linii OWB były na tamte czasy nowoczesne. Masowo montowane tam płyty pancerne 7P7, 6P7 oraz kopuły 3 strzelnicowe 2P7 miały duże słabo zabezpieczone w trakcie prowadzenia ognia strzelnice. Większość jednak B-werków posiadała bardzo nowoczesne (największe tego typu na świecie) kopuły 6 strzelnicowe 20P7 dla ckm-ów, kopuły pogrążone 34P8 i 424P01 dla moździerza maszynowego M19 oraz kopuły obserwacyjne dla obserwatorów artylerii 21P7, 441P01 i piechoty 52P8, 438P01. Jedną z ciekawszych konstrukcji były kopuły pogrążone. Takie rozwiązanie praktycznie eliminowało możliwość trafienia kopuły przez płaskotorowe środki ogniowe. Kopuły te o odporności B dla granatnika M19 występowały na MRU w dwóch mutacjach , typ 424P01 i 34P8 z dodatkowym opancerzeniem szybu. Podobne kopuły, ale o większej średnicy, dla "miotacza min" - haubicy 10cm zaprojektowano dla A1 i A werków -  73P9, 81P9. Poza kopułami uzbrojenie planowano umieścić również w kazamatach pancernych gdzie poza czołową płytą pancerną, pancerny był także strop. Dawało to bardzo niską sylwetkę kazamaty ( od ok. 1m ponad przedpiersie) w odróżnieniu od np. tradytorów artyleryjskich Linii Maginota, których wysokość dochodziła do 6m!). Projekty obejmowały kazamaty dla 3,7cm i 5cm armat p.panc. i armat 10cm. Projektowane wieże pancerne dla armat10cm i haubic 15cm, miały posiadać niespotykaną odporność a grubość pancerza dochodzić miała do 600mm przy ciężarze całkowitym wieży z przedpancerzem ok. 700 ton.  Kopuły obserwacyjne posiadały wysuwany peryskop centralny i zespół peryskopów bocznych, dzwony obserwacyjne 23P8 i 9P7 wyposażone były w lunetkę i szczeliny obserwacyjne. Poza tym, pancerne były także, wloty powietrza na ścianach schronów oraz wyloty zużytego powietrza na ich stropach - kopułki 715P9. Nie wszystkie projekty zrealizowano, część z nich nigdy nie została zastosowana a część istniała w pojedynczych testowych egzemplarzach. 

Więcej na temat elementów pancernych schronów FFOWB - typy, rysunki Więcej?
  
System hydrotechniczny Więcej?

kanał701_mostki.jpg (42406 bytes)
Most K602 i jaz 602 Ołobok Kanał taktyczny Mostki Most D812 Stary Dworek Most K603A Ołobok
       [więcej zdjęć]
   Prace hydrotechniczne na terenach bramy lubuskiej zaczęto już przy okazji budowy linii zapór, czyli Linii Niesłysz Obra. Wtedy to zaczęły powstawać różnego rodzaju przeszkody wykorzystujące warunki hydrogeograficzne. Na północy i południu teren sprzyjał tego rodzaju projektom. Wiele jezior, rzeczek i strumieni z jednej strony pozwalało na dosyć łatwe wykorzystanie ich w trakcie obrony, z drugiej strony utrudniało jednak kontratak. Dla zapewnienia szybkiej likwidacji przeprawy w razie zaskoczenia (ale też i jej szybkiej odbudowy) zastosowano sprawdzone rozwiązanie w postaci mostów fortecznych, obrotowych i przesuwnych. W newralgicznych miejscach zbudowano kilka mostów przesuwnych na odcinku południowym i północnym oraz dwa mosty obrotowe na odcinku północnym. Te ostatnie znacznie bardziej skomplikowane do dzisiaj zachowały się w bardzo dobrym stanie. Bezpośrednio związane z obroną odcinków były kanały taktyczne szerokie często na ponad 20m. Pozwalały po wysadzeniu mostów na łatwe zatrzymanie tak siły żywej jak i pojazdów pancernych przeciwnika. Kanały umożliwiały też poniekąd tworzenie zalewów, które miały być główną zaporą dla nacierających wojsk. Wszystkie zalewy które planowano (przede wszystkim na odcinku południowym) miały być tworzone przez przegradzanie cieków wodnych fortecznymi (odpornymi na ostrzał) jazami, których zadaniem było tak utworzenie jak i przede wszystkim utrzymanie zalewu. Najciekawszy i największy jaz zbudowany został w Ołoboku miał on za zadanie szybkie obniżenie lustra, dużego jeziora Niesłysz, o 2m z wód którego utworzyć się miały zalewy utrzymywane następnie przez zespół mniejszych jazów i zastawek. Wszystkie jazy i mosty forteczne bronione były przez zespoły schronów lub pojedyncze obiekty. Kanały ostrzeliwane były bezpośrednio ze schronów lub bronione ze stanowisk polowych. Łącznie na OWB wybudowano wiele kilometrów kanałów i kilkanaście jazów.
Więcej na temat systemu hydrotechnicznego FFOWB - mapy, spis obiektów Więcej?
 
Zapory

P4170709_zebykeszyca.jpg (52887 bytes) szlaban_nowawioska.jpg (38757 bytes)  zapora 2004.jpg (99968 bytes) keszyca.jpg (73430 bytes)
Zapora stała - "Zęby Smoka"   Szlaban p.panc. - Nowa Wioska Drogowa zapora p.panc. - GW Ludendorff  Drogowa zapora p.panc. na skarpie w Kęszycy
      
Zapora na byłej linii kolejowej w pobliżu Pz.W.712      
       
   Na lini FFOWB zastosowano wiele rodzajów zapór przeciwpancernych jak i przeciwpiechotnych. Tam gdzie pozwalał na to teren główną zaporą była woda w postaci jezior, sztucznych zalewów i kanałów. Na odcinku centralnym, pozbawionym większych zbiorników wodnych ( przynajmniej w pierwszej linii) główną ciągłą zaporą p.panc. były tzw. "zęby smoka", 4 rzędy słupów betonowych na wspólnym fundamencie uzupełnione w świetle dróg żelbetowymi gniazdami do wstawienia szyn stalowych (2 typy). Zapora ta została później uzupełniona rowem p.panc. Wszystkie schrony otaczane były w szczątkowych fosach zaporami przeciwszturmowymi w postaci sieci drutów kolczastych rozpinanych na stalowych teownikach zakotwionych na dużej głębokości w ziemi. Szczególnym rodzajem zapory p.panc. były szlabany forteczne umieszczane przede wszystkim przy wjazdach na mosty a przeznaczone do szybkiego i półautomatycznego (napęd sprężynowy) zamykania przejazdu. Pobocza dróg w takim wypadku zabezpieczano barierami z szyn kolejowych na słupach żelbetowych tak aby nie było możliwości manewru dla pojazdów znajdujących się między nimi. Do szybkiego likwidowania i przywracania przepraw służyły mosty forteczne w wersjach obrotowej i przesuwnej wszystkie bronione przez pobliskie schrony. Na terenach zalewowych zastosowano specjalne zapory przeciwdesantowe w postaci rzędów słupów z różnego rodzaju ostrymi stalowymi zakończeniami, które po wykonaniu zalewów znajdować się miały tuż pod powierzchnią wody utrudniając czy też uniemożliwiając przeprawę oddziałom nieprzyjaciela. Uzupełnieniem wszystkich tych zapór mogły być miny różnego rodzaju.

 

System podziemny

koszary_713_06_600.gif (14523 bytes) koszary_722_06_600.gif (13207 bytes) koszary_733_06_600.gif (12467 bytes) koszary_717_06_600.gif (23858 bytes)
Koszary np Pz.W.713 Koszary Pz.W.722 Koszary np. Pz.W.738 Koszary np Pz.W.717
  koszary_766_06_600.gif (13241 bytes) koszary_783_06_600.gif (11830 bytes)   Tunele
Koszary Pz.W.766 Zaplecze Pz.W.783   Tunele - przekroje
       
  Największą niewątpliwie budowlą fortyfikacji MRU jest system podziemny. Jego korytarze mają długość ponad 20km co jest tylko częścią całości podziemii FFOWB choć na odcinku centralnym wybudowano większość podziemnych tuneli [plan]. System ten na odcinku centralnym stanowi Główna Droga Ruchu (GDR) przebiegająca południkowo od okolic Kęszycy i Pz.W.739 na północy do Boryszyna i Baterii Pancernej Nr.5 na południu. GDR stanowiła podziemny szkielet Odcinaka Centralnego, to nią miano transportować zaopatrzenie i wojska do poszczególnych schronów, to przy niej umieszczono stacje techniczne obsługi kolei wąskotorowej, to na niej miał odbywać się przeładunek i rozdzielanie transportów od wjazdów, do magazynów Grup Warownych i Baterii Pancernych. GDR posiadać miała ciągłą linię kolejki wąskotorowej ze stacjami i rozjazdami oraz zapleczem technicznym, którą to transportować  zamierzano zaopatrzenie także do każdego ze schronów jako że to pod nimi umieszczano całe zaplecze techniczno, magazynowo, koszarowe poszczególnych pojedynczych obiektów (inaczej niż np. na Linii Maginota gdzie zaplecze takie dla całej grupy warownej znajdowało się tuż przy wjazdach do systemu podziemnego). 

  

A64_widok.jpg (52678 bytes) kaponiera_715.jpg (20612 bytes) 715_winda.jpg (31238 bytes)
Wjazd A 64 Tunele pod A Pz.W. 8 Kaponiera przy GDR Winda Pz.W.715
       
  W projektach, krótsze odcinki systemów podziemnych miały znaleźć się także na północy i południu OWB gdzie planowano budowę tak baterii pancernych jak i ciężkich schronów połączonych poternami z lżejszymi obiektami. Poza odcinkiem centralnym zdołano wybudować tylko dwie GW z połączeniami podziemnymi, Ludendorff i Schill oraz GW Roon i Moltke z krótkimi odcinkami potern do dzieł odosobnionych. Na system podziemny odcinka centralnego miały składać się Bloki Wjazdowe (E62, 63, 64) i Wejściowe (E65, E66), Główna Droga Ruchu, poterny od GDR do poszczególnych obiektów, stacje kolejki wąskotorowej, kaponiery obrony GDR, nisze minowe, zaczątki chodników kontrminowych, tunele odwadniające, magazyny amunicyjne, magazyny zaopatrzeniowe, maszynownie z agregatami prądotwórczymi i filtrami, koszary, kuchnie, szpitale i szyby z klatkami schodowymi betonowymi lub metalowymi  z windami towarowymi  łączące system z obiektami bojowymi. Dostęp do systemu miały zapewnić bloki wejściowe tak "osobowe" jak i "towarowe". Bloki E65 i E66 zaprojektowano i wykonano z przeznaczeniem dla ludzi (szyby z klatkami schodowymi pod obiektami 766 i projektowanego 765(?) natomiast bloki E62, 63, 64 miały być dostosowane do obsługi dostaw materiałowych i posiadać miały towarowe stacje przeładunkowe kolejki wąskotorowej. Do czasu wstrzymania robót wybudowano tylko tunele wiodące do bloków A62, 63, 64 ( ta ostatnia z wyjazdem na zewnątrz lecz bez projektowanego bloku) oraz tunel z szybem do bloku A65 i cały blok A66 czyli Pz.W.766 z dużymi koszarami pod nim. Nigdy nie zaczęto budować schronów zabezpieczających wjazdy. A te miały być wykonane w odporności A z uzbrojeniem p.panc. i systemem zapadni ochraniających wjazd przed wtargnięciem nieprzyjaciela. Cały system podziemny zabezpieczony jest przed zalaniem niezwykle skutecznym systemem odwodnienia grawitacyjnego. Do dzisiaj, po kilkudziesięciu latach, tam gdzie system jest drożny nie występują zalania. Tylko odcinek północny będący w niepodzielnym "władaniu" ekologów podtapiany jest przez wody podskórne a jest to tylko i wyłącznie skutkiem zamulenia i zasypania (a często celowego wykonania tam z piasku) niektórych studzienek odwadniających.

 

Napisy i oznaczenia

671_1.jpg (26254 bytes) 671_2.jpg (25345 bytes) 671_3.jpg (23390 bytes) 625_napisy.jpg (21404 bytes)
Pz.W.671 Pz.W.671 Pz.W.671 Pz.W.625
       
pzb5_6.jpg (36850 bytes) P4170512_865napis.jpg (70388 bytes) k622 napis 600_04.jpg (60143 bytes)
Dworzec Nordpol Komora GW Jahn Pz.W.865 - GW Ludendorff Most K622
         

  W schronach znajdowało się wiele napisów eksploatacyjnych, niestety do naszych czasów przetrwało ich niewiele. Przez wiele lat ciągła dewastacja, szabrowanie i zniszczenia po wysadzaniu obiektów zrobiły swoje i wiele z tych napisów uległo zatarciu. Powyżej znajdują się najciekawsze przykłady zachowanych oznaczeń.

 

Inne wyposażenie

T3_wentylacja2004.jpg (34156 bytes) 712_umywalnia.jpg (23514 bytes) 715_zbiorniki.jpg (28950 bytes)
Pz.T.3 wentylacja Umywalnia w schronie Zbiorniki w maszynowni
       
 W każdym schronie znalazło się bogate wyposażenie socjalno bytowe jak prycze, stoliki, stoły, krzesła szafki itp. Ogrzewanie miały zapewnić elektryczne nagrzewnice zasilane z agregatów, w mniejszych schronach piece. Wentylację i filtrację powietrza a co za tym idzie zabezpieczenie przeciw chemiczne miały zagwarantować rozbudowane zespoły filtrów w maszynowniach schronów. W razie awarii w pomieszczeniach schronowych znajdowały się też ręczne filtrowentylatory. Zaopatrzenie w wodę zapewniały głębokie studnie bite w maszynowniach systemu podziemnego oraz w schronach z nim nie połączonych. W podziemnych koszarach miały się znajdować kuchnie, szpitale, akumulatorownie, warsztaty, pkty dowodzenia, magazyny amunicji i prowiantu. Większość z tych skomplikowanych systemów nigdy nie zostało ukończone co wiecej praca nad nimi została porzucona niemal z dnia na dzień. Do dzisiaj przetrwało bardzo niewiele z tego co zostało zamontowane w czasie budowy. Powojenny demontaż sowiecki, polski szaber lat 50tych czy późniejsze dewastacje z masową "eksploracją" złomiarzy lat 90tych ogołociły schrony z prawie wszystkiego.
 
 

  

* Zdjęcia pochodzą z książki Międzyrzacki Rejon Umocniony B.Perzyka i J.Miniewicza
**Zdjęcie z książki Ceskoslovensky 4cm pevnostni kanon vz.36 Pevnosti sv.21
*** - autor Robert Słomian robertsl@go2.pl

 

 

Następna strona? Chcę wiedzieć więcej! 


Back ] Next ] Schrony ] Pancerze ] Hydrotechnika ]

 

 

ver. 05.20.06

 

 

 

B A N E R

NAWIGACJA
Home
Historia

Niesłysz - Obra
Odcinek Północny
Odcinek Centralny
Odcinek Południowy
Konstrukcje
Przewodnik
News
Mapa Strony

Schrony
Pancerze
Hydrotechnika
 
Księga Gości
Wpisz Czytaj
Kontakt
od_autora

 

Księga Gości

Wpisz Czytaj

e-mail: mru@fortress.hg.pl

 

Fortyfikacje w Polsce by Forti - © PIOTR BRODZIŃSKI - 1998/2006

Fortyfikacje w Polsce

Pommernstellung

 Links

Serwis komputerów

 B    A     N     E     R