Obiekty - Odc.Centralny

 

Festungsfront OWB - Odcinek Centralny


 

central_2004_projekt.jpg (79910 bytes)

central_2004_1.gif (165054 bytes)

Autor: Robert Słomian robertsl@go2.pl

Mapa odcinka - projekt 1936 Mapa odcinka - stan 1939(44)  System podziemny - stan aktualny****

[ więcej ]


   Długą, ok. 80 kilometrową linię fortyfikacji MRU dzieli się na trzy odcinki, Północny, Centralny i Południowy. Każdy z nich jest różny pod względem charakterystyki geograficznej, znaczenia wojskowego i nasycenia obiektami fortyfikacyjnymi. Ich granice są też właściwie płynne zależnie od przyjętych kryteriów  przesuwa się je w tę lub tamtą stronę o kilka schronów.

   Uwaga: W pierwotnym planie FFOWB schrony bojowe miały być skupione w grupach warownych których rdzeniem miały być potężne A werki. Nigdy jednak nie doszło do ukończenia pozycji i budowy wszystkich schronów tak by GW zaistniały w pierwotnej swej formie. Dzisiejsze nazwy grup warownych pochodzą z 1944 roku gdy to gorączkowo przygotowywano obronę. 

 
Obiekty połączone z systemem 

 
 
GW Lützow

    Wg pierwotnego planu budowy FFOWB na północ i wschód od wsi Kęszyca miały powstać dwa zespoły schronów o różnym przeznaczeniu i odporności. Od średnich schronów bojowych klasy B po potężne artyleryjskie A werki i baterie pancerne. Na północ od wsi planowano zbudować baterię pancerną (Pz.B) haubic 15cm Nr.7 (trzy wieże obrotowe) , jeden A werke Nr 15, 2 A1 werke Nr.11 i 12, poza tym 7 B werków (32, 33, 34, 35, 36, 37 i 39), 1 blok wejściowy (E62). Na przedpolu wsi miały powstać kolejne 3 potężne  A werki (12,13,14), zespół B werków (29,30, 31) oraz 2 "milczące werki" A1(9 i 10) trochę w głębi pozycji. Pod  schrony te zaczęto  drążyć nawet tunele a na dworcu Nordpool znalazł się napis "nach 729, 729a, 731 A13 u.14" który jednoznacznie świadczy o planach budowy tych obiektów.  Do wstrzymania prac zbudowano jednak tylko Pz.W.739 (pierwotne oznaczenie 39), Pz.W.736(36), Pz.W.732(32), Pz.W.733(33), Pz.W.730(30), które to obiekty weszły w 1944 w skład GW Lützow oraz część podziemnych tuneli, nigdy jednak nie wykończonych a obecnie zalanych w dużym stopniu wodą, prawdopodobnie też rozpoczęto drążenie tuneli pod zaplecze baterii pancernej.

 

Lutzof_schemat_2006_600.gif (27377 bytes) 739_widok.jpg (58705 bytes) 739_dzwon.jpg (61646 bytes) 739_zapora_nap.jpg (41769 bytes)
Plan GW Lutzow ** Pz.W.739 - wejście Pz.W.739 - dzwon Zapora p.panc
       Konstrukcje

  Pz.W. 739  jest ostatnim obiektem połączonym z systemem podziemnym.  Zbudowany na niewielkim pagórku górował nad niżej położoną doliną i wraz z  pobliskim Pz.W.741 zapewniał  obronę doliny potoku i linii zapór tam zbudowanych. Jednokondygnacyjny schron posiadał kopułę 3 strzelnicową zintegrowaną w części z kazamatą flankującą, kopułę 6 strzelnicową, moździerz M19 miotacz płomieni FW i dzwon obserwacyjny. Obecnie schron jest częściowo zniszczony, wysadzone są kopuły a dla dopełnienia zniszczenia, ocalony pierwotnie dzwon obserwacyjny wycięto palnikiem. Ostała się tylko pancerna osłona miotacza ognia i płyta 7P7 strzelnicy obrony wejścia oraz karabinowe strzelnice wewnętrzne. Zachowało się jednak część pomieszczeń oraz szyb zejściowy, który jest obecnie zabezpieczony kratą jako że w szybie brak klatki schodowej . Obecnie szyb i chodniki systemu podziemnego w tym rejonie są zalane wodą i trudno dostępne. W pobliżu schronu dobrze zachowane rowy p.panc. oraz przeszkody w nurcie pobliskiego potoku. Drugi ze schronów, Pz.W.736  to schron znacznie większy od swojego sąsiada, dwukondygnacyjny, wyposażony w kopułę 6 strzelnicową, 3 strzelnicową, moździerz M19, miotacz FW oraz kopułę obserwacyjną. Jest to typ standardowy podobny do np. Pz.W.717. Schron oczywiście połączony z systemem podziemnym przez szyb z betonową klatką schodową ma w części podziemnej klasyczny zespół koszarowo techniczny. Na dolnej kondygnacji posiada otwór techniczny przeznaczony do połączenia z kazamatą dla armaty p.panc. Z pancerzy ocalały tylko strzelnice obrony wejścia, zewnętrzna 7P7 jak i małe wewnętrzne. Cała dolna kondygnacja jest nienaruszona, jednak wykorzystywany kiedyś przez "bunkrowców" szyb zejściowy z doskonale zachowaną klatką schodową został w 2000r zabetonowany a obecnie cała dolna kondygnacja jest niedostępna schody do niej prowadzące zasypane zostały gruzem przez pracowników rezerwatu nietoperzy. W pomieszczeniach dolnej kondygnacji pozostały resztki systemu wentylacyjnego.

 

736_wejscie.jpg (51992 bytes) 736_wentyl.jpg (34294 bytes) 732_flamen.jpg (44752 bytes) 732_widok.jpg (41326 bytes)
Pz.W.736 - wejście Pz.W.736 - wentylacja Pz.W.732 - miotacz ognia Pz.W.732 - wejście
       Konstrukcje
  Obronę drogi przebiegającej przez wieś Kęszyca oraz linii zapór zapewniały kolejne schrony GW były to dwa podobne do siebie jednokondygnacyjne schrony bojowe połączone z systemem podziemnym. Pz.W.732  zlokalizowany na północ od wsi a Pz.W.730 na południe. Uzbrojenie ich było bardzo podobne, poza moździerzem M19 i FW posiadały po dwie kopuły, 730 dwie 6 strzelnicowe a 732 jedną 3 strzelnicową i jedną 6 strzelnicową. Oczywiście obronę wejścia i flankowanie międzypola zapewniały kazamaty z płytami 7P7. Schrony ponadto posiadały małe dzwony obserwacyjne. Obydwa schrony w latach powojennych zostały wysadzone i pozbawione pancerzy a na Pz.W.730 stworzono, w czasach istnienia w tych stronach bazy wojsk sowieckich, wysoki nasyp ziemny tak że widoczny jest tylko blok wejściowy z kazamatą flankującą. 

 

732_kop3_ja.jpg (53466 bytes) P4170702_730.jpg (40674 bytes) 733_widok.jpg (60267 bytes) 728_strz_flank.jpg (61447 bytes)
Pz.W.732 - tu była kopuła 3 strzelnicowa Pz.W.730 - blok wejściowy i powojenny nasyp Pz.W.733 - wejście Pz.W.728 - płyta strzelnicy flankującej
       Konstrukcje
Ostatnim chronem tej grupy warownej jest Pz.W.733 który pierwotnie miła stanowić osłonę bloku wejściowego A62. Ten mały schron o odporności B1 posiadał jedną kopułę 6 strzelnicową i kazamatę flankującą z płytą 10P7 ale różni się znacznie od innych schronów B1 budowanych na pozycjach skrzydłowych. W odróżnieniu od tamtych prostych budowli ten posiadał znacznie więćej pomieszczeń oraz szyb łączący go z systemem podziemnym. Wydaje się że pierwotnie miał tu być zbudowany znacznie większy schron a świadczy o tym szyb z windą i stosunkowo duże jak na tak mały obiekt koszary podziemne z maszynownią. Identyczny schron Pz.W.728 zbudowany został trochę bardziej na południe w pobliżu projektowanego bloku wejściowego A63. Obydwa te małe schrony zostały całkowicie wysadzone.

 

GW Yorck


 Grupa warowna pierwotnie projektowana jako GW Rusen Berge (Rosyjska Górka) miła być jedną z największych na FFOWB . Zakończenie budowy w 1938 roku sprawiło że większość obiektów nigdy nie powstała a część zbudowano w mniejszej odporności. Jednym z najważniejszych obiektów miał być olbrzymi rozproszony A Pz.W 8 Ost i West zlokalizowany na wzgórzu tuż za linią zębów smoka. Wyposażony w artylerię schron nigdy nie został dokończony, prace wstrzymano na etapie betonowania ław fundamentowych. Po wstrzymaniu robót zabezpieczono tylko szyb windy żelbetowym "domkiem" i budowę porzucono. Jego ściany i strop miały mieć po 3,5m a pancerze do 60 cm grubości. Ostateczny wygląd tych schronów jak i ich uzbrojenie jest nieznane. Dzisiaj można zobaczyć ławy fundamentowe z pozostałościami kanałów wentylacyjnych oraz szyb do systemu podziemnego jednego ze schronów, budowy drugiego schronu nie rozpoczęto. Schrony posiadać miały pod ziemią rozbudowane zaplecze w postaci szeregu komór amunicyjnych systemu korytarzy dojazdowych kolejki oraz zaplecza koszarowo technicznego.   System ten częściowo ukończony nosi obecnie miano Pętli Nietoperskiej.

 

Yorck_schemat_2006_600.gif (23954 bytes)  
Plan GW Yorck  
      

   W pobliżu A Pz.W.8 znajdują się kolejne schrony grupy warownej. Kilkaset metrów na północ zbudowano Pz.W.724, który obecnie łatwo rozpoznać po wybudowanej obok wieży widokowej. Jest standardowym schronem, których kilka wybudowano na odcinku centralnym w ostatnim okresie budowy FFOWB. Przystosowany do rozbudowy o kazamatę dla PAK-a połączony z systemem betonową klatką schodową ten dwukondygnacyjny obiekt miał też standardowe podziemne koszary. Wyposażony w dwie kopuły 6 strzelnicowe, kazamatę z płytą 7P7, M19, FW i kopułę obserwacyjną zachował się do dzisiaj niemal w całości (tylko 1 kopuła  wysadzona). Na południu grupy znajduje się Pz.W.721 identycznie wyposażony i co ciekawe podobnie zniszczony. Obydwa schrony są dostępne niestety tylko z zewnątrz. Między nimi trochę cofnięty w głąb pozycji znajduje się Pz.W. 722, całkowicie wysadzony mały blok bojowy (schron bez wyjścia na zewnątrz) pierwotnie wyposażony w kopułę 6 strzelnicową. Ocalała tylko najniższa kondygnacja z wejściem do szybu (bez klatki schodowej) oraz część stropu z kopułką wentylacyjną. 

 

A8_szyb1.jpg (34047 bytes) A8_szyb2.jpg (17250 bytes)  
  A Pz.W.8 West - zbrojenia ławy fundamentowej A Pz.W.8 West - szyb  
       
721_kopuly.jpg (64718 bytes) P4170720_724.jpg (56304 bytes)    
Pz.W.721 - kopuły Pz.W.724 - blok wejściowy     
      Konstrukcje

 Na północ od Pz.W. 724 znajduje się standardowy dwu kondygnacyjny i identycznie wyposażony, Pz.W.727, który obecnie jest silnie wysadzony a do dolnej kondygnacji i szybu nie ma dostępu. Pomiędzy tymi schronami miał być zbudowany Pz.W.725 ale poza zaczątkiem podziemnego tunelu nie wybudowano nic więcej. Trochę w głębi za to powstał ( na miejscu A Pz.W.9) blok bojowy z kopułą 6 strzelnicową Pz.W.726, który zachował się do dnia dzisiejszego bez większych zniszczeń aczkolwiek oczywiście bez wyposażenia, nie zachowała się też klatka schodowa w szybie prowadząca do systemu podziemnego.

 

GW Gneisenau 

  Mniej więcej w połowie odcinka centralnego znalazły się dwie mniejsze grupy warowne. Nawet wg pierwotnych planów nie miało być tu A werków tylko mniejsze A1 werki w drugiej linii i kilka B werków stanowiących główną linię obrony. W planach było wybudowanie poza dwoma zrealizowanymi  standardowymi schronami o odporności B także dwóch A1 werke Nr 7 i 8, pancernej baterii (Pz.B) haubic 15cm  (3 wieże obrotowe) ze schronami osłony oraz bloku wejściowego E64 (A64). Obecnie GW składa się tylko z Pz.W. 719 i Pz.W.720 a na jej zapleczu znajduje się  tunel do nie wybudowanego bloku wejściowego A64Zadaniem grupy warownej była obrona linii zapór oraz drogi biegnącej w głąb pozycji przegrodzonej zaporą p.panc. (częściowo do dzisiaj zachowaną). Obydwa zbudowane schrony są tego samego typu i tak samo były wyposażone, ckmy w dwóch kopułach 6 strzelnicowych i kazamacie flankującej, moździerz M19, miotacz ognia i kopuła obserwacyjna. W części podziemnej na dolnej kondygnacji było wyjście techniczne do niezrealizowanych kazamat PAK oraz szyb do podziemnego standardowego zespołu koszarowo technicznego. Pz.W. 720 jest obecnie jednym z 5 zachowanych całkowicie z pancerzami schronów MRU, pozostałe to 726, 717, 715, 677

 

Gneisenau_schemat_2006_600.gif (30416 bytes) P4170744_719.jpg (85717 bytes)
Plan GW Gneisenau Pz.W.719 - blok wejściowy  Pz.W.720 - kopuła 424P1 Pz.W.720 - kopuły
      Konstrukcje
  . Bardzo ciekawą cechą tego schronu są częściowo obetonowane pancerne kopuły 6-strzelnicowe 20P7. Niemcy wzmocnili je od strony ataku nadlewkami żelbetowymi mając na uwadze wzrost przebijalności pocisków p.panc. pod koniec wojny. Tak ukształtowane betonowe pochylnie odbijały by pociski, które rykoszetując nie powodowały by większych szkód. Z pobieżnej nawet jednak obserwacji wynika  że taki pomysł pozbawił zupełnie załogę możliwości obrony przedpola. Z obydwóch kopuł 6-strzelnicowych można było prowadzić ogień tylko na zapole schronu i częściowo ogień flankujący a tym samym  stałby się on raczej schronem biernym niż bojowym. Na kopułach pobliskiego Pz.W.717, gdzie po wojnie prowadzono eksperymentalny ostrzał kopuł,  widać że nawet bezpośrednie trafienia z ciężkich dział nie bardzo mógł zaszkodzić nieosłoniętym kopułom.  Drugi ze schronów GW Pz.W.719 niestety został częściowo wysadzony odstrzelone zostały obydwie kopuły 6 strzelnicowe, ocalała jednak kopuła obserwacyjna i kazamata obrony wejścia. Patrząc z 719 na południe w kierunku schronów GW Scharnhorst naocznie można się przekonać jak gęsto rozmieszczone były obiekty MRU a przecież między Pz.W. 717 i 719 miał być wybudowany jeszcze jeden schron, którego ostatecznie nie zrealizowano.

  

GW Scharnhorst

Scharnhorst_schemat_2006_600.gif (24789 bytes)  scharnhorst widok 04.jpg (33965 bytes)
Plan GW Scharnhorst Widok na GW od strony Pz.W.716a
        

  Gw Scharnhorst to druga z mniejszych grup warownych w tym rejonie.  W planach było wybudowanie 4 obiektów o odporności B oraz jednego A1 werke Nr 5 w drugiej linii. Do roku 1938 powstały jednak tylko trzy B werki,  Pz.W.717, Pz.W.716 i 716A oraz część podziemnych tuneli z maszynownią pod Pz.W.718 i pod A1 werke. Na zapleczu tej grupy warownej wg pierwotnych planów miała też powstać pancerna bateria armat 10cm (4 wieże obrotowe) Nr 5, oraz blok wejściowy E65(A65) z pobliskim A1 werke Nr. 6. Budowy baterii pancernej w ogóle nie rozpoczęto (jeśli nie liczyć krótkiego odgałęzienia chodnika od GDR) za to częściowo wykonano szyb i część pomieszczeń technicznych A1 werke oraz szyb bloku wejściowego A65(Pz.W.765) który na zewnątrz miałby przyjąć formę podobną do Pz.W.766 z GW Jahn (identyczne klatki schodowe w szybie).

Img_0089 717 141104.jpg (57680 bytes) Img_0128 717 141104.jpg (56885 bytes)  717_1398_05.jpg (52403 bytes) 716_ja.jpg (43228 bytes)
Pz.W.717 - blok wejściowy Pz.W.717 - od strony ataku Pz.W.717 - kopuła 20P7 Pz.W.716 - kopuła 20P7 
      Konstrukcje

   Dwa główne schrony GW to standardowe obiekty takie jak w opisywanych powyżej grupach warownych z tym że Pz.W.716 pozbawiony został wejść i przez to stał się klasycznym blokiem bojowym. Aby nie stracić nic z preferowanej przez sztukę niemieckiej fortyfikacji możliwości obrony obiektów przez grupy wypadowe blok wejściowy usytuowano na zapolu schronu w schowanym w dolince mniejszym obiekcie Pz.W.716a. Ten mały dwukondygnacyjny schron (podobny znajduje się w GW Friesen) posiadał tylko jedną kopułę 6 strzelnicową i kazamatę obrony wejścia a jego zadaniem było pokrycie ogniem ckm zapola grupy warownej aż do szosy Kałąwa-Wysoka. Niestety obiekt ten został wysadzony i pozbawiony kopuły pancernej a wejście do wnętrza jest niemożliwe. Dwa pozostałe schrony zostały zniszczone tylko nieznacznie (wysadzona jedna kopuła 6 strzelnicowa w Pz.W.716) pomimo prowadzenia tu przez Armię Sowiecką próbnych ostrzałów artyleryjskich kopuł pancernych po zakończeniu wojny.

 

 Img_0084 717 141104.jpg (80378 bytes) Img_0115 716 141104.jpg (98076 bytes) kopula beto 2 0904.jpg (21198 bytes) kopula_beton_ja.jpg (30485 bytes)
Pz.W.717 - Rs58c "Tobruk"   Pz.W.716 - kopuła moździerza  Pozoracyjno bojowe kopuły betonowe na zapolu GW Kopuła betonowa na zapolu GW
       Konstrukcje

  Dzisiaj grupa warowna jest udostępniona do zwiedzania (od 2000 do 2004 roku było to niemożliwe - więcej o perypetiach związanych z dzierżawą bunkrów przeczytasz na stronie - NEWS). Wycieczki prowadzone przez przewodników podążają trasą od Pz.W.717 do Głównej Drogi Ruchu (dworca Heinrich) i następnie do Pz.W.716 gdzie wychodzą na powierzchnię przez zniszczoną kopułę 6-strzelnicową. Pz.W. 717 można dosyć dokładnie zwiedzić i obejrzeć całe zachowane wyposażenie jak np. granatnik M19. Ciekawostką są obydwie kopuły 6-strzelnicowe, "nadgryzione" przez sowiecki próbny ostrzał artyleryjski. W pobliżu znajduje się jeszcze kilka ciekawych lekkich schronów RS58c oraz głęboko na zapleczu GW po prawej (widoczne) i po lewej stronie szosy do Wysokiej nietypowe betonowe kopuły pozoracyjno bojowe. Na przedpolu pozycji oczyszczone z zarośli prezentuje się doskonale ciągła zapora p.panc. w postaci osławionych zębów smoka.

 

   
GW Friesen

  Werkgruppe "Friesen" w planach miała być najpotężniejszą grupą warowną MRU. Występująca w projekcie pod nazwą "Drei Herscher Berge" - D.H.B. (Wzgórze Trzech Władców) miała składać się z 6 potężnych A werków (grubość scian i stropu 3,5m a pancerzy 600mm) zbudowanych na dominującym nad otoczeniem wzgórzu i kilku mniejszych obiektów. Imponujące miało być uzbrojenie A werków, 2-3 kopuły 6-strzelnicowe (36P8-waga 250 ton! każda - dla porównania, standardowa kopuła 20P7 o odporności B "tylko" 42 tony), kopuły obrotowe z ckm (37P8), granatnik M19 (39P8-waga 164 tony !), haubicae105mm (kopuła pogrążona 73P9 o odporności A1-waga 110 ton !) . Więcej o konstrukcjach i uzbrojeniu werków przeczytasz [tutaj]

 

Friesen_schemat_2006_600.gif (22652 bytes)  783_1416_05.jpg (74412 bytes)    
Plan GW Friesen  Pz.W.783 - blok wejściowy    
      Konstrukcje
 Rozkaz Hitlera z 1938 roku o wstrzymaniu prac spowodował że nigdy nie zbudowano tych obiektów. Powstała tylko część podziemnych połączeń odchodzących od Bahnhof  Ida prowadzących do zespołu A werke Nr 2, 5 i 6 gdzie nie wykonano żadnych prac poza głównym tunelem oraz do zespołu A werke Nr 3 i 4 gdzie poza głównym tunelem zrealizowano tylko mały, połączony z systemem podziemnym schron o odporności B, Pz.W.783. Stał się on jedynym wykonanym obiektem naziemnym w tej grupie warownej. Ten niewielki schron, identyczny z Pz.W.716a w zamiarach projektantów był tylko obiektem pomocniczym mającym za zadanie obronę dolinki i linii pobliskich zapór p.panc. miedzy wzgórzami na których miały powstać główne schrony GW. Tak więc pomimo planów uczynienia z tej części FFOWB miejsca nie do zdobycia był to jeden z najsłabiej bronionych w 1945 roku odcinków centralnej części Frontu Ufortyfikowanego. Schron wyposażony był tylko w jedną kopułę 6 strzelnicową oraz kazamatę z płytą pancerną 7P7 do obrony wejścia. Do dzisiaj schron przetrwał w dosyć dobrym stanie choć jego jedyną kopułę pancerną wysadzono.

 

GW Jahn

Jahn_schemat_2006_600.gif (27364 bytes)
Plan GW Jahn Widok na GW Jahn od wschodu
   

   Bardzo ciekawym miejscem centralnego odcinka Frontu Ufortyfikowanego OWB jest  Grupa Warowna Jahn gdzie kończy się cały rozbudowany system podziemny. W pierwotnym projekcie w miejscu tym planowano zlokalizować jedną baterię pancerną (Pz.B) haubic (3 wieże obrotowe) Nr4(5) oraz kilka schronów osłony o odporności A1 Nr 1, 2, 3,  B Nr 13, 14, 15 blok wejściowy E66(Pz.W.766) oraz najcięższy schron w tym rejonie (prawdopodobnie podobny do A.Pzw.8) o odporności A Nr1. Wszystkie te obiekty oczywiście miały być połączone z systemem podziemnym i posiadać podziemne koszary i jak w przypadku baterii pancernej bardzo złożony podziemny kompleks techniczno magazynowy. Zadaniem grupy warownej była obrona m.in pobliskiej linii kolejowej oraz luki między ciągłą zaporą p.panc. a początkiem zapór hydrotechnicznych na południe od toru kolejowego.

 

T3_domek.jpg (52067 bytes) A1Nord_wej1.jpg (41096 bytes) galeria1.jpg (41767 bytes) bahnhof_nord.jpg (13976 bytes)
Pz.T.3 - schron wieży Nr3 A1 Nord - wejście Pętla Boryszyńska - galeria Dworzec Nord
       Konstrukcje

  Tak jak i w innych opisywanych tu grupach warownych nie zbudowano wszystkich projektowanych obiektów. W 1938 roku gdy to załamał się plan rozbudowy OWB, w rejonie dzisiejszej Grupy Warownej Jahn istniały już B-werki oraz zapory p.panc w postaci "zębów smoka" rozpoczęto też budowę systemu podziemnego dla największej tu budowli Pz.B.5 (wcześniej oznaczanej nr 4). Wybudowano tam podziemne zaplecze wraz z szybami komunikacyjnymi dla schronów trzech artyleryjskich obrotowych wież pancernych (Pz.T.1, 2, 3) oraz rozpoczęto budowę samych schronów Nr 2 (tylko ława fundamentowa) i Nr3 (dolna kondygnacja). Wykonano też dolną kondygnację północnego schronu Pz.W.Nord bezpośredniej osłony baterii. Dzisiaj to miejsce zyskało miano Pętli Boryszyńskiej od kształtu podziemnej części baterii pancernej. Pomimo średniego zaawansowania robót, system podziemny Pz.B.5 wyglądają imponująco. Długość wyrobisk sięga tam kilku kilometrów, na co składa się Główna Droga Ruchu oraz jej odgałęzienia do poszczególnych B werków, pętla ze stacjami kolejki Süd i Nord, komorami magazynów amunicji dla 3 haubic Panzerbatterie (zapas amunicji  miał wynosić 27 tysięcy pocisków i tyleż ładunków miotających), magazynami amunicji dla granatników M19, pomieszczeniami koszarowymi, maszynowniami i tunelami odwadniającymi. Nie jest to oczywiście wszystko co planowano wybudować, brakuje np. części magazynów amunicji dla każdej z Panzerturm (po pięć komór) i innych pomocniczych pomieszczeń.

 

712_widok.jpg (70568 bytes) 714_przedpole.jpg (61888 bytes)
Pz.W.766 - blok wejściowy Pz.W.715 - blok wejściowy Pz.W.712 - blok wejściowy Pz.W.714 - widok na przedpole
       Konstrukcje

  Do roku 1938 zakończono za to budowę w tym rejonie 4 B werków osłony Pz.W. 712, 713,  714,  715  oraz  Pz.W. 766 będącego blokiem wejściowym w projekcie oznaczonym jako E66. Poszczególne schrony są podobnie wyposażone jeśli chodzi o pancerze z reguły jest to jedna lub dwie kopuły dla ckm (2x6 strzelnic lub 1x6 i 1x3 strzelnice) moździerz maszynowy, FW oraz klasyczna kazamata obrony wejścia. W pierwszych zbudowanych tu schronach (713, 714) nie było dolnej kondygnacji a wejście szybu komunikacyjnego znajdowało się na kondygnacji bojowej. W późniejszych konstrukcjach dodawano nawet szczątkową dolną kondygnację i dopiero z niej można było zejść do systemu podziemnego. Schrony 715 i 766 są już właśnie dwukondygnacyjne. Wszystkie zbudowane tu schrony mają podziemne koszary starego typu gdzie od szybu promieniście rozchodzą się pomieszczenia koszarowo techniczne w innych późniejszych zmodernizowanych  konstrukcjach np. pod Pz.W.717 szyb umieszczony jest z boku centralnej poterny do której dopiero przylegają poszczególne pomieszczenia. Najciekawszym z panzerwerków jest największy w tym rejonie Pz.W.712, który pierwotnie miał być rozbudowany o wieżę obrotową dla armaty p.panc. niestety dzisiaj jest on mocno zniszczony. Prowadzono na nim próbny ostrzał artyleryjski z dział 152 i 203mm ogniem na wprost, którego ślady do dzisiaj jeszcze można zobaczyć na ścianie bloku wejściowego. 

  
713_wej_03_01.JPG (56597 bytes)
Pz.W.714 - kopuła M19 Pz.W.714 - dzwon obserwacyjny Pz.W.713 - kopuła 60P8 Pz.W 713 - blok wejściowy
      Konstrukcje
  Poszczególne panzerwerki do dnia dzisiejszego zachowały się w różnym stopniu, najbardziej zniszczone są Pz.W.712, 714 i 766 w których wysadzono i zezłomowano wszystkie kopuły pancerne. Mniej uszkodzony jest Pz.W.713 w którym wysadzono tylko kopułę 6 strzelnicową pozostawiając na szczęście jedyną zachowaną na MRU kopułę 3 strzelnicową typu 60P8. Całkowicie zachowany jest za to Pz.W.715.

  

 
Obiekty nie połączone z systemem podziemnym

  
  GW Schill

 Grupa Warowna Schill złożona z Pz.W.757 i 754 miała za zadanie blokować  linię kolejową oraz drogę Międzyrzecz - Kursko. Budowana jako samodzielna posiadała swój własny niewielki system podziemny. W pierwszym etapie nie planowano połączenia z innymi schronami. Zbudowano za to  podziemne koszary i zespół pomieszczeń technicznych.  Dziś pomimo wysadzenia obydwu B werków należy ona do jednych z najciekawszych grup warownych MRU.

 

 Schill_schemat_2006_400.gif (8047 bytes) shill_system.jpg (31830 bytes)
Plan GW Schill Pz.W.754 - obecne wejście Podziemna maszynownia Podziemne koszary - umywalnia
       Konstrukcje
  Schrony grupy warownej były zróżnicowane co do wielkości i funkcji. Pz.W.757 to główny schron GW ten dwukondygnacyjny niezbyt duży obiekt wyposażony został w dwie kopuły 6 strzelnicowe, M19, FW, kopułę obserwacyjną i ckm w kazamacie flankującej. Służył on jako blok wejściowy GW a jego funkcją bojową była blokada ogniem ckmów drogi i pobliskiej linni kolejowej oraz odcinka frontu aż do Pz.W.761. Drugi ze schronów, także dwukondygnacyjny ale znacznie mniejszy schron był blokiem bojowym bez wyjścia na zewnątrz. Wyposażony w kopułę 6 strzelnicową, M19 i dzwon obserwacyjny, pokrywał ogniem linię zapór flanki południowej GW aż do Pz.W.750. Dzisiaj obydwa schrony są znacznie zniszczne, nie zachowały się główne pancerze i częściowo tylko górne kondygnacje. Zachowane są na szczęście obywie klatki schodowe w szybach pod schronami oraz całe koszary podziemne wraz z poternami. Na przedpolu GW na kanale taktycznym 725 zbudowany został jeden z dwóch na OWB obrotowych mostów fortecznych nr 724. Osłonę tego mostu zapewniał mały schron jeszcze z linii Niesłysz Obra MGuPak 755(518) uzbrojony w 1 ckm za płyta pancerną 10P7. W pobliżu znajduje się jeszcze jeden ciekawy dwukondygnacyjny schron Pz.W.761 zbudowany koło Kurska na przesmyku między jeziorami i powiązany ogniowo z GW Schill, który pomimo wysadzenia i pozbawienia pancerzy zachował dolną niezniszczoną kondygnację. Jego wyposażenie było klasyczne dla schronów OWB, kopuły 3 i 6 strzelnicowa, M19, FW, kazamata obrony wejścia, dzwon obserwacyjny. 

 

GW Nethelbeck

  Grupa warowna Nethelbeck to trzy schrony z których Pz.W.746 i 748 to  jednokondygnacyjne b.duże obiekty o wymiarach ok. 30x30m.  Standardowo uzbrojone w 1ckm w kopule 3-strzelnicowej, 4ckm w dwóch kopułach 6-strzelnicowych, 1ckm za płytą pancerną kazamaty flankującej oraz granatnik M19 (brak FW - miotacza płomieni do obrony przeciwszturmowej). to obiekty bardzo podobne do Pz.W.702 (GW Körner) jednak nie przystosowano ich do rozbudowy o kazamatę dla armaty.

 

Nethelbeck_schemat_2006_400.gif (10116 bytes) 748_2326.jpg (64080 bytes) 750_2313.jpg (55555 bytes)
Plan GW Nethelbeck Pz.W.746 -wysadzona kopuła 3 strzelnicowa Pz.W.748 Blok wejściowy Pz.W.750 Blok wejściowy
       Konstrukcje
  Trzeci z obiektów, najdalej na pn. wysunięty to dwukondygnacyjny Pz.W.750, podobny w formie do Pz.W.739 z GW Lützow, jenak znacznie od niego większy. Posiadał uzbrojenie w kopule trzy i sześciostrzelnicowej oraz granatnik M19 i miotacz ognia, obronę wejścia zapewniał km w kazamacie za płytą pancerną 7P7. Obecnie jest to jedna z najrzadziej odwiedzanych GW. Znajduje się w terenie bardzo urozmaiconym poprzecinanym przez wąwozy w gęstym i miejscami dzikim lesie. Najtrudniej dotrzeć do schronu 746, który znajduje się w gęstym zagajniku na szczycie wzgórza. Dwa pozostałe schrony do których najlepiej dojść od strony GW Schill (pierwsza droga w lewo za GW) znajdują się w niewielkiej odległości od siebie na wzgórzach porośniętych lasem sosnowym. Stan zachowania schronów nie jest najlepszy, wszystkie pozbawiono kopuł pancernych a kondygnacje bojowe są mocno wysadzone. Najlepiej prezentuje się tu Pz.W.746 gdzie gro pomieszczeń jest dobrze zachowanych. Niestety schron jest wykorzystywany przez bezdomnych, którzy po swojemu potrafią zagospodarować jego wnętrza...

  

GW Körner

 Jadąc od strony Boryszyna na południe widać jak gwałtownie zmienia się krajobraz teren staje się coraz bardziej płaski z przewagą cieków wodnych naturalnych i sztucznych wykonanych w ramach prac fortyfikacyjnych w latach 30-tych oraz podmokłych łąk i jezior. Tereny odcinka południowego planowano w razie ataku nieprzyjaciela zalać i w ten sposób skutecznie utrudnić działania na przedpolu. W miejscu najtrudniejszym do obrony a zarazem najłatwiejszym do ew. przełamania pozycji przez nieprzyjaciela zbudowano ostatni, najdalej na południe wysunięty zespół fortyfikacji odcinka centralnego OWB, silną Grupę Warowną Körner.

  

Korner_schemat_2006_500.gif (12979 bytes) 701_wejscie.jpg (39941 bytes) 701_strz1.jpg (59835 bytes) 702_wej_ja.jpg (47012 bytes)
Plan GW Körner Pz.W.701 - blok wejściowy Pz.W.701 - kazamata Pz.W.702 - blok wejściowy
      Konstrukcje
  Składająca się ze schronów Pz.W.701, 702, 703, 706, 708, 782 grupa warowna w 1944 roku została rozbudowano o umocnienia polowe, transzeje i ringstandy RS58c. Schrony tej grupy warownej należą do bardzo ciekawych konstrukcji, każdy z nich jest inny, przeznaczonych do wypełniania różnych zadań. W drugim etapie budowy, planowano rozbudować je o kazamaty i(lub) wieże obrotowe z armatami. Pomimo że wszystkie schrony zostały wysadzone w latach 40-tych lub 50-tych dla odzyskania stali z kopuł pancernych są dosyć dobrze zachowane, nie zniszczono ich całkowicie jak to miało miejsce w innych takich przypadkach. Przeglą schronów tej GW warto zacząć od podobnych do siebie obiektów 701 i 702. Podobnych chociaż różniących się szczegółami tak w rozplanowaniu pomieszczeń jak i w uzbrojeniu. Pz.W.702 to w miarę standardowy duży jednokondygnacyjny schron bojowy z klasycznym uzbrojeniem w kopułach 3 i 2x6 strzelnicowych kazamacie obrony wejścia, kopule moździerza M19 i FW oraz wyposażony w kopułe obserwacyjną. W pobliżu znajduje się broniony przez niego jaz 712. Schemat schronu podobny do innych  obiektów np 746 i 748 z GW Nethelbeck. W tym jednak wypadku schron miał być rozbudowany o kazamatę dla armaty p.panc. Pz.W.701 w rzucie niby taki sam różni się od poprzednika chociażby tym że w miejscu kopuły M19 umieszczono 6 strzelnicową i wyjście techniczne do przyszłej kazamaty armatniej a drugą z kopuł 6 strzelnicowych zastąpiono moździerzem M19 dodając kazamatę flankującą z płytą 7P7 poza standardową kazamatą obrony wejścia.
 
Pz,W. - 708 płyta 6P7 Pz.W.782 - blok wejściowy Zniszczony Pz.W.706  
      Konstrukcje
 Trzeci ze schronów Pz.W.703 zbudowany na niewielkim wzgórzu był dwu kondygnacyjny i miał być rozbudowany o schron dla wieży obrotowej armaty p.panc. Podobny tego typu obiekt, różniący się nieznacznie wielkością, rozplanowaniem pomieszczeń i pancerzami zbudowano przy szosie  Miedzyrzecz-Sulęcin. Wyposażony był w kopuły 6 strzelnicowe, M19, FW, kop.obserwacyjną i kazamatę obrony wejścia. Jak wszystkie schrony GW pozbawiony został pancerzy ale tylko nieznacznie zniszczony. Pozostałe pobliskie schrony także nie oparły się działaniu ekip złomiarzy z lat 50-tych. Wszystkie one zostały w mniejszym lub większym stoponiu wysadzone i pozbawione pancerzy. Uzbrojenie ich było standardowe czyli rozmieszczone w jednej kopule 3 strzelnicowej jednej lub dwóch 6 strzelnicowych, kopule moździerza M19, FW i kazamacie obrony wejścia. Dwukondygnacyjny Pz.W.708 przystosowany został do rozbudowy o schron dla armaty p.panc. a Pz.W.782 zamiast drugiej kopuły 6 strzelnicowej miał kazamatę  pancerną 4P7 dla ckm. W pobliżu schronów znajdują się relikty rowów p.panc. okopów i kanałów taktycznych z jazami. W Pz.W.708 zachowała się jedyna na OWB płyta pancerta typu 6P7 o grubości 200 mm.
 
 
 

Odcinek centralny - schrony zbudowane i będące w budowie do 1939 roku

 


Typ Nr Uzbrojenie główne

Lokaliz.

Linia

Pz.W.

761

1xMG08, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW Kursko OWB
Pz.W. 757 2XMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW GW Schill OWB
Pz.W. 754 2xMG34, M19 GW Schill OWB
MGuP 755 1xMG08(K), 1xPak 35/36 GW Schill N-O(518)
Pz.W. 750 1xMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW GW Nethel. OWB
Pz.W. 748 1xMG08, 2xMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19 GW Nethel. OWB
Pz.W. 746 1xMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW GW Nethel. OWB
Pz.W. 745* 1xMG08, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW szosa OWB
MGuP 743* 1xMG08(K), 1xPak 35/36 szosa N-O(517)
Pz.W. 741 1xMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW, (projekt PakT) GWLützow OWB
Pz.W. 739 1xMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW GWLützow OWB
Pz.W. 736 1xMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW GWLützow OWB
Pz.W. 733 2xMG34, 1xMG08(KF) GWLützow OWB
Pz.W. 732 1xMG08, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW GWLützow OWB
Pz.W. 730 2xMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW GWLützow OWB
Pz.W. 728 2xMG34, 1xMG08(KF) KęszycaL. OWB
Pz.W. 727 2xMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW GW Yorck OWB
Pz.W. 726 2xMG34 (blok bojowy) GW Yorck OWB
Pz.W. 724 2xMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW GW Yorck OWB
Pz.W. 722 2xMG34 (blok bojowy) GW Yorck OWB
A 8 brak danych ?? (W budowie 2 obiekty) GW Yorck OWB
Pz.W. 721 2xMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW GW Yorck OWB
Pz.W 720 2xMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW GW Gneis. OWB
Pz.W 719 2xMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW GW Gneis. OWB
Pz.W. 773 2xMG34, 2xMG34, 1xMG34(K), 1xMG08(KF) Wysoka OWB
Pz.W. 772 1xMG08, 2xMG34, 1xMG34(K), 1xMG08(KF), M19 Wysoka OWB
  A64 1xMG34, 1xPakK(??), Blok wjazdowy - A64, w budowie  Wysoka OWB
Pz.W. 775 1xMG08, 2xMG34, 1xPak 35/36 Wysoka N-O(516)
Pz.W 717 2xMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW GWScharn. OWB
Pz.W 716 2xMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW, (blok bojowy) GWScharn. OWB
Pz.W. 716a 2xMG34, 1xMG08(KF)  GWScharn. OWB
Pz.W. 783 2xMG34, 1xMG08(KF) GW Friese. OWB
Pz.W. 766 2xMG34, 1x MG08(KF),  (Blok wejściowy piechoty - A66) GW Jahn OWB
Pz.W. 715 2xMG34, 1xMG08(KF), FW GW Jahn OWB
Pz.W. 714 1xMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW GW Jahn OWB
Pz.W. 713 1xMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW GW Jahn OWB
Pz.W. 712 2xMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW, (projekt PakT) GW Jahn OWB
Pz.W. Nord 2xMG34, 2xMG34, M19, FW  (W budowie) GW Jahn OWB
Pz.T. 2 1x15cm HT, 1xMG34 (W budowie) GW Jahn OWB
Pz.T. 3 1x15cm HT, 1xMG34 (W budowie) GW Jahn OWB
Pz.W. 778 1XMG08, 1xMG08(KF), 1xPak 35/36 Boryszyn N-O(515)
Pz.W. 780 1xMG08, 1xMG08(KF) Staropole N-O(514)
MGuP 780 1xMG08(K), 1xMG08(K), 1xPak 35/36 (?)  Staropole N-O(514)
Pz.W. 782 1xMG08, 2xMG34, 1xMG08(KF), 1xMG08(KF), M19 GW Körner OWB
Pz.W. 701 1xMG08, 2xMG34, 1xMG08(KF), 1xMG08(KF), M19, (projekt Pak K) GW Körner OWB
MGuP 702 1xMG08, 2xMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19 (projekt Pak K) GW Körner OWB
Pz.W 703 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW, (projekt Pak T) GW Körner OWB
Pz.W. 706 1xMG08, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW GW Körner OWB
Pz.W. 708 1xMG08, 2xMG34, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW,  (projekt Pak K) GW Körner OWB
Razem - 43 schrony wykończone, 6 - w budowie***
W projekcie - ponad 100 schronów
 
 
 

MG - schron dla km, Pz.W. - schron odporność B, Pz.T. -schron artylerii wieżowej, Pz.B. - bateria pancerna, PAK - kazamata dla armaty p.panc, P - schron dla armaty p.panc, MGuP - schron dla km i armaty p.panc., KF - kazamata flankująca i obrony wejścia, K - kazamata, PakT - armata w wieży obrotowej, PakK - armata w kazamacie, Pak 35/36 - armata polowa, MG08 - ckm, MG34 - ckm, M19 - granatnik, FW - miotacz ognia

N-O - Niesłysz Obra, (XXX) - nr schronu wg numeracji Niesłysz Obra, OWB - Festungsfront,

* -  numeracja schronów wg Miniewicza i Perzyka "Międzyrzecki Rejon Umocniomy"

**  - granice GW wg Miniewicza i Perzyka "Międzyrzecki Rejon Umocniomy"

*** -  budowa rozpoczęta w częściach naziemnych

**** - autor Robert Słomian robertsl@go2.pl

 

Następna strona?  Więcej:


 

 

ver. 05.13.06

 

 

 

B A N E R

NAWIGACJA
Home
Niesłysz - Obra
Odcinek Północny
Odcinek Centralny
Odcinek Południowy
Konstrukcje
Przewodnik
News
Mapa Strony


 
Księga Gości
Wpisz Czytaj
Kontakt
od_autora

 

Księga Gości

Wpisz Czytaj

e-mail: mru@fortress.hg.pl

 

Fortyfikacje w Polsce by Forti - © PIOTR BRODZIŃSKI - 1998/2007

Fortyfikacje w Polsce

Pommernstellung

 Links

Serwis komputerów

 B    A     N     E     R