141.Koło

Baza obiektów	Fortyfikacje w Polsce XIX i XXw	Nr 0141

Teren:	Polska centralna
Rodzaj obiektu	Zespół obiektów
Linia fortyfikacyjna	Niemiecka, linia b1 lub b2 1944r
Lokalizacja	Koło
Opis obiektu	Zespół schronów (ponad 20 obiektów) rozmieszczonych w całym mieście, ze skupieniem wokół dawnej cegielni. Obiekty żelbetonowe, zachowane w bardzo dobrym stanie.
Opis dojazdu	1. - schron - 100 m od ulicy Dąbskiej pod górkę, na zakręcie drogi na miejscowość Grzegorzew zjazd w lewo w drogę polną. Bardzo efektownie w skarpie usytuowany obiekt, ok. 50 m od asfaltówki. Jeśli dobrze pamiętam to nie widać, żeby ktoś majstrował z zamurowywaniem wejścia do tego schronu. Obiekt łatwo dostępny, ale problemem może być woda, która zbierała się przed wejściem. (Aktualizacja 07.2009) W okolicy znajduje się jeszcze jeden schron, który z drogi do Grzegorzewa jest niewidoczny znajduje się jakieś 200 m od drogi przed zjazdem na cmentarz komunalny. Jest to tobruk ale jest całkowicie wkopany w ziemie a poza tym był systematycznie zasypywany przez rolników. Dojście tylko przez pola, nie prowadzi do niego żadna droga.
	2. - tobruk - droga na miejscowość Grzegorzew. Po minięciu drugiego zakrętu (dwa ostre zakręty jadąc od Koła pierwszy w lewo i troszkę dalej drugi w prawo) około 200 m po lewej stronie, dość mocno zakopany tobruk blisko drogi w polu, ale dający się zauważyć. Rośnie obok niego jakaś kępa krzaków.
	3. - tobruk - trudno dostępny, dawniej bardzo fajnie widoczny i wyeksponowany na małej skarpie rzeki Warty. Dawniej nie zasypany i czysty, lecz w wyniku jakichś robót ziemnych został niemalże całkowicie zasypany. Dojazd ul Bursztynową do Żeromskiego, na skrzyżowaniu w lewo i ok. 50 m po prawej stronie jest lasek. Obiekt znajduje się po lewej stronie lasku, pomiędzy tymże laskiem a prywatną posesją, na niezbyt stromo opadającej skarpie W chwili obecnej może być kłopot z dojazdem ze względu na pojawiającą się tam zabudowę jednorodzinną. W linii prostej prostopadłej do ul. Żeromskiego tobruk znajduje się jakieś 50 m.
	4. - schron - okolice cegielni - dwie możliwości dojścia do niego. Pierwsza od ul. Dąbskiej, jadąc Dąbską od świateł na obwodnicy miasta w kierunku centrum obiekt jest bardzo dobrze widoczny po minięciu zabudowań przy samej ulicy po prawej stronie. Schron znajduje się na skarpie ok. 200 m od ulicy, prowadzi do niego wąska polna dróżka. Druga możliwość to dostęp od ulicy Cegielnianej, czyli należy wjechać w tą uliczkę (z płyt betonowych, równoległa do obwodnicy Koła) i zatrzymać się na wysokości dwóch bloków wielorodzinnych. Schron widoczny po lewej stronie.(Pod parkingiem wspomnianych bloków znajduje się zakopana niemiecka armata. Przy robotach ziemnych w związku z realizacją tego parkingu koparka urwała od niej koło, które zostało wywalone na złom. Przy okazji tychże robót ziemnych dwa razy interweniowali saperzy z Ostrowa i zachwycali się jakością zachowanych nabojów armatnich - zatowotowane w skrzynce amunicyjnej, oczywiście takie porozrzucane też były. Łamagi to musiały być pierwszej wody, bo dwa razy podejmowali te niewypały, przeszukując oczywiście na tyle skrupulatnie teren, że ich sprzęt nie wykrył leżącej pod tymi niewypałami armaty. Budujący te bloki jak zobaczył wyłaniającą się z ziemi armatę to czym prędzej kazał ją zasypywać, bojąc się ewentualnie „przypadkowo pochowanych” żołnierzy, dziś sojuszniczej armii NATO ;-). I tak oto pozbyto się bez wątpienia ciekawego eksponatu, ale niestety jak to u nas bywa - terminy goniły...)
	5. - schron - okolice cegielni - najlepiej jadąc ulicą Sienkiewicza od ul. Dąbskiej, skręcić w prawo w ul. Wiśniową. Jest to ulica nieutwardzona do nowo powstającego osiedla domków jednorodzinnych. Tą, że „ulicą” jedziemy pod górkę i po łuku w lewo w kierunku widocznych zabudowań dawnej cegielni i istniejącego zakładu prefabrykacji betonów (widoczne suwnice, zbiorniki na cement, hale produkcyjne takie troszkę zaniedbane). Dojeżdżając drogą do ogrodzenia betoniarni mamy przy drodze schron, dzisiaj już jest tam kępka drzew, obiekt wkopany, ale dobrze widoczny.
	6. - tobruk - okolice cegielni - znajduje się obok schronu nr 5 również przy drodze, wkopany.
	7. - Schron - okolice cegielni - jadąc dalej obok obiektów 5 i 6 wjeżdżamy pomiędzy dawną cegielnię a betoniarnię (droga ta doprowadzi nas do obwodnicy Koła). Samochód należy zatrzymać po zakończeniu się ogrodzenia terenu betoniarni z lewej strony (w narożniku ogrodzenia stoi taka dość wysoka trafostacja. Idąc miedzą wzdłuż tego ogrodzenia, równolegle do przebiegającej obwodnicy, dochodzimy do kępy krzewów, znajduje się tam schron. Widoczna dziś kępa jest dość nietypowa, ponieważ jest wynikiem tego, iż najbliższe otoczenie schronu nie było ruszane przez rolników, czyli zupełnie inaczej jak w innych przypadkach, gdzie schrony i tobruki są niemalże zaorywane. Pamiętam, zanim jeszcze te krzaczyska tam wyrosły, dobrze widoczne wały ziemne wokół tego schronu - być może są to jedyne pozostałości jakichś tam ziemnych umocnień polowych, ale dlaczego przez tyle lat nikt tego nie ruszał? Może schronowi temu towarzyszy zasypany dzisiaj tobruk, tak jak sąsiedzka para 5 - 6 i slalom traktorem był na tyle wielki, że ktoś machnął ręką na upierdliwy kawałek pola?
	8. - schron - obiekt zupełnie niedawno zauważyłem jadą samochodem i nie jestem pewien czy nie pomyliłem z jakimś innym betonowym wynalazkiem zwłaszcza, że leżą tam w pobliżu jakieś kręgi betonowe. Jadąc obwodnicą Koła w kierunku na Warszawę, przejeżdżamy wiadukt nad torami. Zjeżdżając z wiaduktu obiekt jest widoczny po lewej stronie w odległości ok. 20 - 30 m od drogi, jest wkopany. Droga w miejscu zjazdu z wiaduktu jest szczególnie niesympatyczna, bo wjeżdża się w prawy łuk, z podwójnymi ciągłymi i aluminiowymi barierami - samochodem trzeba skręcić w lewo jak tylko pozwolą te bariery.
	9 - tobruk - dojazd ul. Nagórną od Sienkiewicza. Przejechać przez przejazd kolejowy, za przejazdem w prawo drogą polną w kierunku widocznego w oddali lasu. Obiekt znajduje się ok. 150 m od przejazdu przy drodze. Widoczna jest górna część tobruka, który jest sukcesywnie zasypywany rolnymi odpadami.
	10 - schron - można dojechać od tobruka nr 9 wzdłuż torów, czyli jadąc ul. Nagórną dla odmiany za przejazdem kolejowym w lewo, ale szybciej będzie udać się do ul. Włocławskiej i zaraz za przejazdem kolejowym skręcić w prawo w drogę polną. Obiekt położony jest na oko, około 1 km przy tej drodze po prawej stronie. Schron wkopany - widoczna jest jego górna część.
	11. - tobruk - znajduje się przy ul. Włocławskiej za przejazdem kolejowym w kierunku na Włocławek po lewej stronie przy samej drodze. Między ogródkami działkowymi a budującym się jedynym po tej stronie domkiem jednorodzinnym, powstaje stacja paliwowa, przy zdejmowaniu humusu został bardzo ładnie odsłonięty tobruk, ciekawe co inwestor z nim zrobi.
	12. - schron - wracając od obiektów nr 10 i 11 przejeżdżamy powrotnie przejazd kolejowy i zaraz za nim skręcamy znów w drogę nieutwardzoną wzdłuż garaży blaszaków. Jedziemy wzdłuż torów do przejazdu kolejowego na ulicy Przesmyk, przejeżdżamy przez tory. Obiekt położony jest przy polnej drodze po jej prawej stronie ok. 400 m od przejazdu, pomiędzy ogródkami działkowymi a drogą. Schron wkopany - widoczna jest jego górna część.
	13. - schron - obiekt specyficzny, bo jedyny mi znany tego typu i największy w Kole. Wielkość obiektu to 2 pojedyncze schrony + tobruk. Najlepiej dojechać jadąc ul. Kolejową od dworca PKP i na wysokości pasa rozdzielającego dwie duże szkoły znajdujące się po prawej stronie skręcić w lewo w uliczkę osiedlową. Uliczką tą ok. 100 m dojeżdża się do osiedlowego sklepu spożywczego, który stoi obok schronu. Obiekt jest wkopany, bardzo ładnie widoczny. Wejścia są ze względu na bliskość dzieciaków zamurowane, ale jeszcze kilkanaście lat temu przed budową otaczającego go osiedla obiekt był otwarty i zalany jak przypuszczam przez wody gruntowe i opadowe.
	14. - schron - dojechać do ul. Towarowej. Obiekt położony naprzeciwko wjazdu do SANITECu Koło, tuż za betonowym płotem parkingu, przy chodniku. Schron wkopany - widoczna jest bardzo dobrze jego górna część.
	15. - schron - najlepiej wyeksponowany schron w Kole. Stoi w ciągu zabudowy ul. Kajki, przy skrzyżowaniu z ul. Mickiewicza, naprzeciwko kościoła klasztornego - takiego białego z dwoma wieżami. Schron stoi na posesji prywatnej, stąd też najprawdopodobniej albo jest najlepiej zachowany albo najbardziej zmodyfikowany :-). Pewne jest to, że w przeciwieństwie do pozostałych nie jest zalany.
	16. - tobruk - widoczny z mostu. Posadowiony nietypowo, bo nie wkopany, przechylony, przy starym korycie Warty. Po drugiej strony rzeki widoczny pomnik Powstańców. Podobnież w pobliżu tego mostu znajdował się jeszcze jeden obiekt, który w czasie walk w styczniu 1945 r został rozbity - rzeczywiście przy przyczółku mostu od ul. Poniatowskiego znajdują się jakieś bryły betonowe, ale nic poza tym. Ponoć sam most w przyczółkach zawiera również jakieś schrony, ale dowiedziałem się o tym ze strony - Fortyfikacje w Polsce, nie sprawdzałem tego teraz a „błąkając” się tam przed laty nic nie zwróciło mojej uwagi.
	17. - tobruk - jeśli mnie pamięć nie zawodzi, jest to jakiś inny typ tobruka, jedyny mi znany i inny od dotychczas widywanych. Aby do niego się dostać należy od ul. Poniatowskiego przy moście zjechać w Zamkową, która biegnie przy wale przeciwpowodziowym. Jadąc Zamkową mijamy po prawej stronie Starówkę. Obiekt znajduje się mniej więcej na wysokości kończących się zabudowań Starówki. Kłopot z jego namierzeniem polega na tym, że jest zlokalizowany z drugiej strony wału przeciwpowodziowego, przy samym wale, a zatem jest przez niego zasłaniany, stąd też jadąc samochodem trzeba się zatrzymywać i wchodzić na wał. Ostatnia aktualizacja 07.2009
Autor wpisu	(...) Dziękuję autorowi za udostępnienie materiałów do publikacji - Forti 2007



Inne informacje	Podczas robót ziemnych przy budowanych w pobliżu blokach wykopano w trzech "podejściach", najpierw 6 nabojów armatnich (ponoć niemieckie), w następnym dniu roboczym całą skrzynkę z tymi samymi nabojami. Po zabraniu wykopaliska i uznaniu przez saperów z Ostrowa terenu jako czysty następnego dnia wykopano ...... armatę. Niestety inwestor chcąc uniknąć kłopotów i dalszego wstrzymywania prac wydał polecenie o jak najszybszym zakopaniu "kłopotu". Na złom zostało wywiezione jedynie oderwane przez koparkę koło armaty...
Uwagi

	Zobacz też: Koło 42, Koło 87


	Chcesz uzupełnić wpis?
	Chcesz dopisać nowy obiekt?

UWAGA: Zwiedzanie tylko na własną odpowiedzialność ! We wszystkich obiektach należy zachować szczególną ostrożność !

Wszelkie informacje podawane są na odpowiedzialność autorów.

Dane osobowe podano za zgodą autora wpisu.